Gharama za Kupata Leseni ya Udereva Tanzania 2025

Gharama za Kupata Leseni ya Udereva Tanzania 2025

Kupata leseni ya udereva Tanzania kunahitaji gharama mbalimbali, mafunzo rasmi kwenye vyuo vinavyotambulika na ada za serikali. Kwa mfano, VETA (Mamlaka ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi Stadi) huandaa kozi za udereva kwa madaraja tofauti na gharama zinatofautiana kulingana na daraja. Pia Chuo cha Usafirishaji (NIT) kinatoa kozi za kitaaluma na kimeweka ada maalumu. Hapa chini tunafafanua ada kuu za mafunzo kwa kila daraja, ada rasmi za serikali, na mfano wa mchanganuo wa gharama kwa madaraja B na C.

Ada za Mafunzo kwa Madaraja A, B, C, D, E

• Daraja A (Pikipiki): Mafunzo ya udereva wa pikipiki ni ya muda mfupi na gharama ndogo. Mfano, VETA Ilaje (Songwe) ina kozi ya “Basic driving of Motor Cycle” kwa ada ya takriban TZS 40,000 (kozi ya wiki 1-2). Gharama hizi zinajumuisha mafunzo ya nadharia na mazoezi ya udereva.
• Daraja B (Magari madogo): Hii ni daraja la magari ya kawaida (cars). Gharama za mafunzo kwa kozi za daraja B zipo kati ya TZS 170,000 hadi 220,000. Kwa mfano, VETA Karagwe inatoza TZS 180,000 kwa kozi ya daraja B (wiki 5), VETA Ilaje ni TZS 170,000, na VETA Kihonda (DSM) ni TZS 220,000. Kozi hizi kawaida hudumu wiki 4-6 na hujumuisha mafunzo ya nadharia na vitendo pamoja na mazoezi barabarani.
• Daraja C/D (Malori na Mabasi – PSV/HGV): Mafunzo ya madereva wa malori (Daraja C) na mabasi ya abiria (PSV, Daraja D) ni gharama kubwa zaidi. VETA Kihonda inatolea kozi ya malori (Goods Truck) ada ya TZS 350,000 (wiki 3). Kozi ya PSV (basi/mashule) inaelezwa kuwa TZS 225,000 (wiki 2). Muda wa kozi hizi ni takriban wiki 5-8, ikijumuisha mafunzo ya kiufundi juu ya magurudumu makubwa, usalama barabarani na uendeshaji sawia wa abiria/mizigo.
• Daraja E (Trela/Mitrela): Mafunzo ya udereva wa trela ni ghali zaidi. VETA Kihonda inatoza hadi TZS 500,000 kwa kozi ya “Semi Trailer” na TZS 600,000 kwa kozi ya “Independent Trailer” (kozi za wiki 4-5). Hii ni kutokana na ujazo na ugumu wa kozi hizi, ikijumuisha mbinu za kupakia mizigo, usalama na matumizi ya matrekta.

Kwa upande wa NIT, ada za kozi zake za udereva ni tofauti kidogo. Kwa mfano, ratiba ya NIT ya mwaka 2024 inaonyesha ada kwa kozi za Passanger Service Vehicle (PSV) ni TZS 200,000 (wiki 11) na Heavy Goods Vehicle (HGV) ni TZS 515,000 (wiki 15). Hii inaonyesha kuwa chuo hicho kinazingatia mafunzo ya kitaalamu kwa madaraja makubwa na ada zao.

Ada Rasmi za Serikali (Leseni na Mtihani)

Mbali na ada za mafunzo, serikali inatoza ada rasmi kwa hatua mbalimbali za upatikanaji leseni. Kwa mwaka 2025, ada hizi ni kama ifuatavyo:

• Leseni ya Mwanzo/Mwanafunzi (Provisional License): TZS 30,000. Hii inalipwa mtu anapoiomba leseni ya mwanafunzi ili aanze mazoezi ya udereva rasmi.
• Ada ya Mtihani wa Leseni: Mtihani wa nadharia ni TZS 10,000, na mtihani wa vitendo ni TZS 20,000. Hizi hulipwa baada ya kukamilisha kozi na kabla ya kutoa matokeo.
• Leseni ya Kudumu (Standard License): TZS 70,000-100,000. Hii inalipwa mtu anaposhinda mtihani wa udereva na kuomba leseni kamili. Gharama inaweza kutofautiana kwa kila kituo cha huduma, kiwango cha juu kiko TZS 100,000.
• Leseni ya Magari Maalum: TZS 120,000. Hii ni leseni ya watu wanaotumia magari ya biashara (PSV, malori makubwa, n.k.).
• Ada nyingine za huduma: Kubadilisha daraja la leseni ni TZS 25,000, na kupoteza/kuchakaa leseni (duplicate) ni TZS 50,000. Pia huduma ya haraka (express) inaweza kuongeza takriban 20–30% zaidi ya ada hizi.

Mchanganuo wa Gharama – Daraja B na C

Tuchukulie mfano wa mfanyakazi anayetaka kupata leseni ya Daraja B (magari madogo) na Daraja C (malori):

• Daraja B (Magari Madogo):

  1. Leseni ya Mwanzo: TZS 30,000.

  2. Kozi ya Mafunzo: TZS ~200,000 (kulingana na kituo; mfano, TZS 180,000–220,000 kama hapo juu)

  3. Mtihani: Nadharia TZS 10,000 + vitendo TZS 20,000 = TZS 30,000

  4. Leseni ya Kudumu: TZS ~70,000 (daraja la chini).
     Jumla ya karibu: TZS 330,000–360,000.

• Daraja C (Malori/Basi):

  1. Leseni ya Mwanzo: TZS 30,000

  2. Kozi ya Mafunzo: TZS ~350,000 (mfano cha VETA Kihonda)

  3. Mtihani: TZS 30,000 (10k + 20k)

  4. Leseni ya Kudumu/Maalum: TZS ~100,000 (kwa leseni ya hali ya juu)
     Jumla ya karibu: TZS 500,000–510,000.

Mchanganuo huu unahesabu tu ada kuu za mafunzo na serikali; hatujajumuisha gharama zingine ndogo (mfano ada ya maombi, ushauri, usafiri). Hata hivyo, inaonyesha kuwa kwa Daraja C gharama huwa karibu asilimia 50 zaidi kuliko Daraja B, kutokana na kozi ndefu zaidi na ada ya leseni kubwa.

Viwango vya Ada za Mafunzo Shuleni

Ada za mafunzo zinatofautiana kulingana na chuo na eneo. Mfano wa viwango ni kama ifuatavyo:

• Daraja A: Kuanzia TZS 40,000 (kama VETA Ilaje) hadi viwango vingine (za chuo bora zaidi zinazoongeza gharama ya kukaa).
• Daraja B: Ada ya chini inakadiriwa kuwa ~TZS 170,000 (VETA Ilaje) na juu ya ~TZS 220,000 (VETA Kihonda)
• Daraja C: Ada za chini ni karibu TZS 225,000 (PSV, Kihonda) na zinaweza kufikia TZS 350,000 kwa kozi za malori
• Daraja E (Trela): Ada za juu zaidi zinaweza kwenda hadi TZS 600,000 (kwa kozi za picha za kutumia trela kubwa).
• NIT (Chuo cha Usafirishaji): Kozi za PSV ni TZS 200,000, HGV ni TZS 515,000.

Ada hizi hujumuisha mafunzo ya nadharia, mazoezi ya vitendo, mafuta na matumizi ya magari ya mafunzo. Wanafunzi wajitahidi kulipa ada hizo kupitia mfumo wa malipo wa serikali (GePG) kama ilivyoelekezwa na VETA

Marejeo: Tovuti rasmi za VETA na NIT zinaeleza ada za kozi za udereva zilizotolewa na vyuo vinavyosimamiwa na taasisi hizo. Aidha, tovuti za habari na serikali (kama Kisiwa24 na LATRA/Polisi) zinaorodhesha ada rasmi za leseni za udereva Taarifa hizi humsaidia mtumiaji wa kawaida kupanga bajeti na kuelewa gharama zote zinazohusika katika kupata leseni ya udereva nchini Tanzania.