Utajiri wa Mo Dewji Forbes 2025: Hadithi ya Mafanikio ya Bilionea wa Tanzania
Mohammed Dewji, anayejulikana kama Mo Dewji, ni jina linalovuma katika ulimwengu wa Biashara barani Afrika. Akiwa mkurugenzi mtendaji wa Mohammed Enterprises Tanzania Limited (MeTL), Mo Dewji ameweka alama za kipekee kama bilionea pekee wa Tanzania na mmoja wa matajiri wachache barani Afrika. Kulingana na orodha ya Forbes ya 2025, utajiri wake umeongezeka hadi dola bilioni 2.2 (TZS 5.7 trilioni), akimudu kushika nafasi ya 12 kati ya matajiri wa Afrika na kuwa bilionea namba moja katika Afrika Mashariki na Kati. Makala hii inachunguza vyanzo vya utajiri wake, mchango wake katika Biashara na jamii, na jinsi amevuka changamoto ili kufikia mafanikio haya.
Historia ya Mo Dewji
Mo Dewji alizaliwa mwaka 1975 katika familia ya wafanyabiashara huko Tanzania. Alisoma elimu ya msingi katika Shule ya Msingi ya Arusha na baadaye Shule ya Kimataifa ya Tanganyika (IST) jijini Dar es Salaam. Mnamo 1992, alihamia Marekani kwa masomo ya sekondari na kisha kujiunga na Chuo Kikuu cha Georgetown, ambapo alihitimu mwaka 1998 akiwa na shahada ya kwanza katika Biashara ya Kimataifa na Fedha. Baada ya kuhitimu, alirudi Tanzania na kuanza kushiriki katika usimamizi wa MeTL, kampuni ya familia iliyoanzishwa na baba yake, Gulamabbas Dewji, miaka ya 1970. Chini ya uongozi wake, MeTL imekua na kuwa moja ya makampuni makubwa zaidi barani Afrika, ikiendesha Biashara zaidi ya 126 katika sekta mbalimbali kama nguo, kilimo, chakula, na vinywaji.
Vyanzo vya Utajiri
Utajiri wa Mo Dewji unatokana na Biashara zake za MeTL, uwekezaji wa kimataifa, na mipango yake ya kijamii na kiuchumi. Hapa chini ni uchambuzi wa vyanzo vya mapato yake:
1. Mohammed Enterprises Tanzania Limited (MeTL)
MeTL ndiyo msingi wa utajiri wa Mo Dewji, ikikadiriwa kutoa mapato ya zaidi ya dola milioni 1.4 kwa mwaka (TZS 2.5 trilioni). Kampuni hii inamiliki viwanda 40 vinavyohusika na:
- Uzalishaji wa Nguo: MeTL ni mmoja wa wazalishaji wakubwa wa nguo barani Afrika Mashariki.
- Usindikaji wa Chakula na Vinywaji: Inajumuisha bidhaa kama Mo Cola, ambayo inashindana na chapa za kimataifa kama Coca-Cola.
- Kilimo na Usafirishaji: Kampuni ina Biashara za usafirishaji, uagizaji, na usambazaji wa bidhaa katika nchi zaidi ya 10, ikiwa ni pamoja na Uganda, Kenya, Msumbiji, na Zambia.
Mo Dewji anamiliki asilimia 75 ya hisa za MeTL, ambayo imemudu kumudu utajiri wa kibinafsi wa dola bilioni 2.2 kulingana na Forbes 2025.
2. Uwekezaji wa Kimataifa
Mo Dewji amepanua Biashara zake nje ya Tanzania, akifanya uwekezaji katika:
- Dubai: Anatumia vituo vya Biashara vya Dubai kuhakikisha mtiririko wa bidhaa na mitaji, na kupanua Biashara zake hadi India, Thailand, Italia, na Vietnam.
- Sekta ya Fedha na Fintech: Ana mipango ya kupanua huduma za kifedha, ikiwa ni pamoja na Biashara za teknolojia ya kifedha.
- Utalii na Mali Isiyohamishika: Amewekeza katika sekta ya utalii huko Zanzibar na mbuga za kitaifa za Tanzania, pamoja na Biashara za mali isiyohamishika.
3. Michezo na Udhamini
Mo Dewji ni mwekezaji wa klabu ya soka ya Simba SC, ambapo anamiliki asilimia 49 ya hisa. Amewekeza zaidi ya dola milioni 10 katika klabu hiyo, akijaribu kuifanya moja ya timu zenye mafanikio zaidi barani Afrika. Aidha, amedhamini timu nane za ligi ya NBC, akionyesha kujitolea kwake katika kukuza michezo nchini Tanzania.
Utajiri wake wa Forbes 2025
Kulingana na Forbes, utajiri wa Mo Dewji umeongezeka kwa kasi katika miaka ya hivi karibuni:
- 2021: Dola bilioni 1.6 (nafasi ya 15 barani Afrika).
- 2023: Dola bilioni 1.5 (nafasi ya 13).
- 2024: Dola bilioni 1.8 (nafasi ya 12).
- 2025: Dola bilioni 2.2 (nafasi ya 12, bilionea namba moja Afrika Mashariki).
Ongezeko hili linatokana na ukuaji wa MeTL, hasa katika sekta za chakula, nguo, na uwekezaji wa kimataifa. Forbes inatumia viwango vya soko la hisa na thamani ya ubadilishanaji wa fedha hadi Januari 2025 kupima utajiri wake.
Ikilinganishwa na wachezaji wa soka kama Cristiano Ronaldo, utajiri wa Mo Dewji unazidi sana. Kwa mfano, Ronaldo ana utajiri wa dola bilioni 1.2 (TZS 3.12 trilioni), huku Mo akiwa na dola bilioni 2.2, akimudu kuwa tajiri zaidi kwa dola milioni 1,000.
Mchango wa Kijamii
Mo Dewji amejitolea kutoa angalau nusu ya utajiri wake kwa misaada kupitia The Giving Pledge, ambayo alijiunga nayo mwaka 2016. Kupitia MoDewji Foundation, amefanikisha:
- Maji Salama: Kuchimba visima na kutibu maji, kumudu zaidi ya watu 15,000 kupata maji safi ya kunywa.
- Ajira: MeTL inaajiri zaidi ya wafanyakazi 40,000, na Mo ana lengo la kuongeza ajira hadi 100,000 katika Afrika Mashariki.
- Elimu na Afya: Ameshirikiana na serikali ya Tanzania kusaidia miradi ya kijamii, ikiwa ni pamoja na elimu na huduma za afya.
Changamoto Zilizokabili
Licha ya mafanikio yake, Mo Dewji amekumbana na changamoto, ikiwa ni pamoja na:
- Utekaji wa 2018: Alitekwa jijini Dar es Salaam na kufungwa kwa siku tisa, lakini alikombolewa na kuendelea na Biashara zake kwa nguvu zaidi.
- Ushindani: Anakabili ushindani mkubwa kutoka kwa wafanyabiashara wengine kama Said Salim Bakhresa, ambaye wengi walidhani anaweza kuwa na utajiri zaidi, lakini Forbes inathibitisha kuwa Mo anazidi kwa net worth ya dola bilioni 2.2 dhidi ya Bakhresa ($600 milioni).
- Mazingira ya Biashara: Afrika inasalia kuwa mojawapo ya maeneo magumu zaidi kwa uwekezaji kutokana na changamoto za soko la hisa na sera za kiuchumi.
Mo Dewji ni mfano wa kipekee wa jinsi Biashara ya familia inaweza kugeuzwa kuwa Biashara ya kimataifa yenye ushawishi mkubwa. Kwa utajiri wa dola bilioni 2.2 kulingana na Forbes 2025, yeye sio tu bilionea namba moja wa Tanzania bali pia kiongozi wa Biashara barani Afrika. Kupitia MeTL, uwekezaji wake wa kimataifa, na mchango wake wa kijamii, Mo Dewji anaendelea kuwa chachu ya maendeleo ya kiuchumi na kijamii katika Afrika Mashariki. Licha ya changamoto, azma yake ya kuongeza ajira hadi 100,000 na kusaidia jamii inaonyesha kuwa utajiri wake sio tu wa kifedha bali pia wa kijamii. Kwa taarifa zaidi kuhusu orodha ya Forbes, tembelea Forbes.com.