Orodha ya Matajiri Afrika 2025: Wanaume na Wanawake Wanaotawala Uchumi wa Bara
Bara la Afrika, ingawa linakabiliwa na changamoto za kiuchumi kama kushuka kwa sarafu, mfumuko wa bei, na mvutano wa kijiografia, limezaa mabilionea ambao wamechukua fursa za rasilimali za asili, teknolojia, na Biashara za kimataifa ili kujenga utajiri wa kipekee. Kulingana na orodha ya Forbes ya mwaka 2025, utajiri wa pamoja wa mabilionea 22 wakuu barani Afrika umefikia dola bilioni 82.4 (TZS trilioni 207.23), ongezeko la dola milioni 900 ikilinganishwa na 2024. Orodha hii inaonyesha jinsi wafanyabiashara wa Afrika wamevuka changamoto za kiuchumi na kuimarisha nafasi zao katika Biashara za kimataifa. Makala hii inachunguza orodha ya matajiri 10 wakuu wa Afrika mwaka 2025, vyanzo vya utajiri wao, Biashara zao, na mchango wao katika uchumi wa bara, huku ikiangazia mchango wa Tanzania kupitia Mohammed Dewji.
Mbinu ya Upimaji wa Utajiri
Forbes inatumia mbinu ya kupima thamani ya mali halisi kwa kutazama gharama za soko la hisa na viwango vya ubadilishaji wa sarafu hadi Machi 2025. Hii inahakikisha makadirio sahihi ya utajiri wa mabilionea, ingawa mabadiliko ya soko yanaweza kuathiri nafasi zao ndani ya siku au wiki. Orodha hii inazingatia wafanyabiashara wanaoishi Afrika au wanaoshirikiana na Biashara za bara, na inaonyesha kuwa Nigeria, Afrika Kusini, na Misri zinaongoza kwa idadi ya mabilionea, zikichukua zaidi ya 90% ya nafasi za juu.
Orodha ya Matajiri 10 Wakuu Barani Afrika 2025
Hapa chini ni orodha ya matajiri 10 wakuu barani Afrika kwa mwaka 2025, kulingana na Forbes, pamoja na vyanzo vya utajiri wao na mchango wao wa kiuchumi:
1. Aliko Dangote (Nigeria) – Dola Bilioni 23.9 (TZS Trilioni 61.9)
Aliko Dangote, mwenye umri wa miaka 67, anaendelea kushika nafasi ya kwanza kama mtu tajiri zaidi barani Afrika. Utajiri wake unatokana na Dangote Group, muungano wa makampuni yanayojishughulisha na saruji, sukari, mbolea, na usafishaji wa mafuta. Kiwanda chake cha Dangote Refinery, kilichoanza operesheni kamili mwaka 2024, kinazalisha hadi mapipa 500,000 ya mafuta ghafi kwa siku, kikiifanya Nigeria kuwa nchi inayojitegemea zaidi katika nishati na kusafirisha mafuta kwa nchi za jirani. Ongezeko la utajiri wake mwaka 2025 linatokana na ukuaji wa soko la saruji na mafanikio ya kiwanda cha mafuta, licha ya changamoto za kushuka kwa sarafu ya naira. Dangote pia anachangia miradi ya kijamii, ikiwa ni pamoja na elimu na afya, kupitia Dangote Foundation.
2. Johann Rupert & Familia (Afrika Kusini) – Dola Bilioni 14 (TZS Trilioni 36.2)
Johann Rupert, mwenye umri wa miaka 74, ni mwenyekiti wa Richemont, kampuni ya kimataifa inayotengeneza bidhaa za kifahari kama saa za Cartier na Montblanc, na Remgro, kampuni ya uwekezaji inayoshirikiana na benki, huduma za afya, na bidhaa za walaji. Utajiri wake umeongezeka kutokana na ongezeko la mahitaji ya bidhaa za anasa duniani. Rupert amefanya kampeni za kijamii, ikiwa ni pamoja na kupinga utawala wa wazungu wachache nchini Afrika Kusini, na anaishi Cape Town akiwa na mali huko Geneva na London.
3. Nicky Oppenheimer & Familia (Afrika Kusini) – Dola Bilioni 10.4 (TZS Trilioni 26.9)
Nicky Oppenheimer, mwenye umri wa miaka 79, ni mwanachama wa nasaba ya De Beers, kampuni maarufu ya almasi. Aliuza hisa zake za De Beers kwa Anglo American mwaka 2012 kwa dola bilioni 5.1, na sasa anawekeza katika Biashara za kibinafsi na hifadhi za asili huko Zimbabwe na Botswana, zenye jumla ya hekta 187,000. Utajiri wake umepanda kutokana na uwekezaji wa madini na mali isiyohamishika. Oppenheimer anachangia katika uhifadhi wa mazingira na maendeleo ya jamii kupitia miradi yake ya kijamii.
4. Nassef Sawiris (Misri) – Dola Bilioni 9.6 (TZS Trilioni 24.8)
Nassef Sawiris, mwenye umri wa miaka 64, ni mkurugenzi wa OCI N.V., kampuni ya kimataifa inayohusika na ujenzi na uzalishaji wa mbolea. Pia ana hisa katika LafargeHolcim (saruji), Adidas (michezo), na Madison Square Garden Sports. Utajiri wake unatokana na Biashara za viwanda na uwekezaji wa kimataifa. Sawiris amechangia katika miradi ya maendeleo ya miundombinu huko Misri, ikiwa ni pamoja na ujenzi wa hospitali na shule.
5. Mike Adenuga (Nigeria) – Dola Bilioni 6.8 (TZS Trilioni 17.6)
Mike Adenuga, mwenye umri wa miaka 71, anamiliki Globacom, kampuni ya mawasiliano ya simu inayohudumu barani Afrika, na Conoil Producing, kampuni ya uchunguzi wa mafuta. Utajiri wake umepanda kutokana na ongezeko la wateja wa simu za mkononi na uwekezaji wa mafuta. Adenuga anajulikana kwa maisha ya faragha na amechangia katika michezo na elimu nchini Nigeria.
6. Abdulsamad Rabiu (Nigeria) – Dola Bilioni 5.1 (TZS Trilioni 13.2)
Abdulsamad Rabiu, mwenye umri wa miaka 64, ni mwanzilishi wa BUA Group, kampuni inayojishughulisha na saruji, sukari, mafuta ya kula, na mali isiyohamishika. Utajiri wake umeongezeka kutokana na upanuzi wa viwanda vya saruji na mahitaji ya chakula barani Afrika. Rabiu amewekeza katika miradi ya kijamii, ikiwa ni pamoja na hospitali na shule, kupitia BUA Foundation.
7. Naguib Sawiris (Misri) – Dola Bilioni 5 (TZS Trilioni 12.9)
Naguib Sawiris, mwenye umri wa miaka 70, anashiriki katika Biashara za mawasiliano kupitia Orascom Telecom na uwekezaji wa kimataifa. Utajiri wake umepanda kutokana na upanuzi wa Biashara zake huko Afrika Kaskazini na Mashariki ya Kati. Sawiris anachangia katika miradi ya kijamii huko Misri, hasa katika elimu na afya.
8. Koos Bekker (Afrika Kusini) – Dola Bilioni 3.4 (TZS Trilioni 8.8)
Koos Bekker, mwenye umri wa miaka 72, ni mwenyekiti wa Naspers, kampuni ya habari inayofanya kazi katika nchi 130. Uwekezaji wake wa dola milioni 32 mwaka 2000 katika Tencent, kampuni ya kidijitali ya China, ulimudu mapato ya zaidi ya dola bilioni 100 miaka 20 baadaye. Bekker amechangia katika maendeleo ya teknolojia barani Afrika.
9. Mohamed Mansour (Misri) – Dola Bilioni 3.4 (TZS Trilioni 8.8)
Mohamed Mansour anashiriki katika Biashara za magari, fedha, na mali isiyohamishika kupitia Mansour Group. Utajiri wake umepanda kutokana na upanuzi wa Biashara zake huko Afrika na Ulaya. Mansour anachangia katika elimu na afya huko Misri kupitia misingi yake ya kijamii.
10. Patrice Motsepe (Afrika Kusini) – Dola Bilioni 2.7 (TZS Trilioni 7)
Patrice Motsepe, mwenye umri wa miaka 63, ni mwanzilishi wa African Rainbow Minerals, kampuni ya madini, na mmiliki wa klabu ya soka ya Mamelodi Sundowns. Pia ni Rais wa Shirikisho la Soka Afrika (CAF). Utajiri wake unatokana na Biashara za madini na uwekezaji katika michezo. Motsepe amechangia katika maendeleo ya michezo na elimu barani Afrika.
Mohammed Dewji: Mwakilishi wa Tanzania
Mohammed Dewji, anayejulikana kama Mo Dewji, ni bilionea pekee wa Tanzania na anashika nafasi ya 12 barani Afrika na utajiri wa dola bilioni 1.8 (TZS trilioni 4.7). Anamiliki Mohammed Enterprises Tanzania Limited (MeTL), kampuni inayojishughulisha na Biashara za nguo, chakula, vinywaji, kilimo, na usafirishaji. MeTL inaajiri zaidi ya wafanyakazi 40,000 na ina Biashara katika nchi zaidi ya 10, ikiwa ni pamoja na Uganda, Kenya, na Msumbiji. Dewji amewekeza katika sekta za utalii huko Zanzibar, mali isiyohamishika, na michezo kupitia umiliki wa 49% wa hisa za Simba SC. Pia amesaini The Giving Pledge mwaka 2016, akiahidi kutoa angalau nusu ya utajiri wake kwa misaada, na kupitia MoDewji Foundation, amefanikisha miradi ya maji safi, elimu, na afya, ikiwemo kuchimba visima kwa ajili ya watu 15,000.
Mchango wa Matajiri wa Afrika
Mabilionea hawa wanachangia pakubwa katika uchumi wa Afrika kupitia:
- Ajira: Kampuni kama MeTL, Dangote Group, na BUA Group zinaajiri maelfu ya watu, zikiboresha maisha ya kaya nyingi.
- Miundombinu: Uwekezaji katika viwanda, hospitali, na shule unasaidia maendeleo ya jamii.
- Michezo: Wafanyabiashara kama Motsepe na Dewji wamewekeza katika soka, wakiinua hadhi ya vilabu kama Mamelodi Sundowns na Simba SC.
- Misaada: Misingi kama MoDewji Foundation, Dangote Foundation, na BUA Foundation inasaidia elimu, afya, na maji safi.
Changamoto za Mabilionea wa Afrika
Licha ya mafanikio yao, mabilionea wa Afrika wanakabiliwa na changamoto kama:
- Kushuka kwa Sarafu: Sarafu kama naira ya Nigeria imepungua thamani, ikiathiri utajiri wa wafanyabiashara kama Dangote.
- Hali za Kisiasa: Migogoro ya kisiasa na kiuchumi huzuia uwekezaji, hasa katika nchi kama Libya na Sudan Kusini.
- Ushindani wa Kimataifa: Masoko ya kifedha yanayobadilika na ushindani kutoka Asia na Ulaya yanawapa changamoto wafanyabiashara wa Afrika.
Ulinganisho na Matajiri wa Dunia
Ikilinganishwa na matajiri wa dunia kama Elon Musk (dola bilioni 270) na Jeff Bezos (dola bilioni 202), utajiri wa mabilionea wa Afrika bado uko chini, lakini wameonyesha uwezo wa kukabiliana na changamoto za kiuchumi za bara. Wafanyabiashara kama Dangote na Dewji wanaonyesha kuwa Afrika ina uwezo wa kushindana katika masoko ya kimataifa, hasa kupitia teknolojia, viwanda, na rasilimali za asili.
Orodha ya matajiri wa Afrika 2025 inaonyesha uwezo wa bara hili katika kujenga utajiri licha ya changamoto za kiuchumi. Aliko Dangote, Johann Rupert, na wengine wanaongoza kwa kuwekeza katika sekta za viwanda, anasa, na teknolojia, huku Mohammed Dewji akiweka Tanzania kwenye ramani ya kimataifa kama bilionea pekee wa nchi hiyo. Mabilionea hawa sio tu wanajenga utajiri bali pia wanachangia katika ajira, miundombinu, na maendeleo ya kijamii. Kwa taarifa zaidi kuhusu orodha hii, tembelea Forbes.com. Huku Afrika ikiendelea kukua kiuchumi, inatarajiwa kuwa idadi ya mabilionea itaongezeka, na kuifanya kuwa nguvu ya kiuchumi duniani.