Sifa za Kujiunga na Chuo cha Afya Bugando (CUHAS-Bugando) nchini Tanzania
Chuo cha Afya Bugando, kinachojulikana rasmi kama Catholic University of Health and Allied Sciences (CUHAS-Bugando), ni moja ya vyuo vikuu vya afya vinavyoongoza nchini Tanzania. Kilichopo kwenye kilima cha Bugando ndani ya eneo la Bugando Medical Centre (BMC) huko Mwanza, chuo hiki kilianzishwa kwa lengo la kukuza na kuimarisha sekta ya afya kupitia mafunzo, utafiti, na huduma za ushauri. CUHAS-Bugando kinatoa programu za Cheti, Diploma, Shahada, Shahada ya Uzamili, na PhD katika fani za Tiba, Famasi, Sayansi ya Maabara ya Tiba, Uuguzi, na Afya ya Umma. Chuo hiki kina miundombinu ya kisasa, maabara, maktaba, na hospitali ya rufaa inayowezesha mafunzo ya vitendo . Makala hii itaelezea sifa za kuingia, mchakato wa maombi, gharama, changamoto, vidokezo vya kufanikisha masomo, na viungo vya tovuti rasmi kwa mwaka wa masomo 2025/2026.
Sifa za Kuingia kwa Kozi za Chuo cha Afya Bugando (CUHAS-Bugando)
Sifa za kujiunga na CUHAS-Bugando zinatofautiana kulingana na ngazi ya programu (Cheti, Diploma, Shahada, au Uzamili) na kozi husika, kama ilivyoainishwa kwenye bugando.ac.tz. Hapa chini ni muhtasari wa sifa za kuingia:
1. Kozi za Cheti
- Cheti cha Sayansi ya Maabara ya Tiba:
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE) chenye ufaulu wa angalau daraja D katika masomo manne yasiyo ya kidini, ikiwa ni pamoja na Kemia, Biolojia, na Fizikia/Sayansi ya Uhandisi.
- Ufaulu katika Hisabati na Kiingereza ni faida ya ziada.
- Muda wa Kozi: Miezi 12 .
2. Kozi za Diploma
- Diploma ya Sayansi ya Maabara ya Tiba:
- Njia ya Moja kwa Moja (Direct Entry):
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Sita (ACSEE) chenye principal pass moja katika Kemia, Biolojia, au Fizikia, na subsidiary pass katika masomo mengine yanayohusiana.
- Angalau pass nne (daraja D au zaidi) katika CSEE, ikiwa ni pamoja na Kemia, Biolojia, na Fizikia/Sayansi ya Uhandisi.
- Njia ya Kuendelea (Equivalent Entry):
- Cheti cha Ufundi (NTA Level 4) katika Sayansi ya Maabara ya Tiba au fani zinazohusiana chenye GPA ya angalau 2.0.
- Angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na Kemia, Biolojia, na Fizikia.
- Njia ya Moja kwa Moja (Direct Entry):
- Diploma ya Uuguzi na Ukunga:
- Njia ya Moja kwa Moja:
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Sita (ACSEE) chenye principal pass moja katika Kemia, Biolojia, au Fizikia.
- Angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na daraja D katika Kemia, Biolojia, na Fizikia/Sayansi ya Uhandisi.
- Njia ya Kuendelea:
- Cheti cha Ufundi katika Uuguzi (NTA Level 4) chenye GPA ya angalau 2.0.
- Angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na Kemia, Biolojia, na Fizikia.
- Njia ya Moja kwa Moja:
- Muda wa Kozi: Miaka 2–3, kulingana na programu .
3. Kozi za Shahada
- Mahitaji ya Jumla (kwa mujibu wa TCU):
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Sita (ACSEE) chenye principal passes mbili zenye jumla ya pointi 4.0 au zaidi katika masomo mawili yanayohusiana na programu (A=5, B=4, C=3, D=2, E=1, S=0.5 kwa waliomaliza kabla ya 2014; A=5, B+=4, B=3, C=2, D=1, E=0.5 kwa waliomaliza 2014 au baadae).
- Angalau pass nne (daraja D au zaidi) katika CSEE, ikiwa ni pamoja na Kiingereza na masomo ya sayansi (tcu.go.tz).
- Mahitaji Mahususi kwa Baadhi ya Kozi:
- Shahada ya Daktari wa Tiba (MD/MBBS):
- Principal passes tatu katika Fizikia, Kemia, na Biolojia na kiingilio cha chini cha pointi 6 (angalau daraja D katika masomo yote matatu).
- Angalau daraja C katika Kemia na Biolojia katika CSEE .
- Shahada ya Famasi (BPharm):
- Principal passes tatu katika Fizikia, Kemia, na Biolojia na kiingilio cha chini cha pointi 6 (angalau daraja D katika masomo yote matatu).
- Angalau daraja C katika Kemia na Biolojia katika CSEE .
- Shahada ya Uuguzi (BSc Nursing):
- Principal passes mbili katika Kemia, Biolojia, na Fizikia au Hisabati na kiingilio cha chini cha pointi 4.
- Angalau daraja C katika Kemia, Biolojia, na Kiingereza katika CSEE.
- Shahada ya Sayansi ya Maabara ya Tiba (BSc MLS):
- Principal passes mbili katika Kemia, Biolojia, na Fizikia au Hisabati na kiingilio cha chini cha pointi 4.
- Angalau daraja D katika Kemia, Biolojia, na Fizikia katika CSEE.
- Njia ya Kuendelea (Equivalent Entry):
- Diploma katika fani zinazohusiana (k.m. Sayansi ya Maabara ya Tiba, Uuguzi, Famasi) chenye GPA ya angalau 3.0 au Second Class Upper kutoka taasisi inayotambuliwa na NACTVET au TCU.
- Angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na Kemia, Biolojia, na Fizikia.
- Uzoefu wa kazi wa angalau miaka 2 unapendekezwa .
- Shahada ya Daktari wa Tiba (MD/MBBS):
- Muda wa Kozi: Miaka 3–5, kulingana na programu (bugando.ac.tz).
4. Kozi za Uzamili
- Shahada ya Uzamili (Master’s Degree):
- Shahada ya Kwanza katika fani zinazohusiana (k.m. Tiba, Famasi, Uuguzi, Sayansi ya Maabara) chenye GPA ya angalau 2.7 au Second Class Lower kutoka taasisi inayotambuliwa na TCU.
- Uzoefu wa kazi wa angalau miaka 2–3 unapendekezwa kwa baadhi ya programu.
- Baadhi ya programu zinahitaji barua za maombi, CV, na marejeleo ya kitaaluma.
- PhD:
- Shahada ya Uzamili katika fani zinazohusiana na GPA ya angalau 3.0.
- Pendekezo la utafiti linalokubalika na chuo.
- Muda wa Kozi: Miaka 2–4 kwa Uzamili; miaka 3–5 kwa PhD (bugando.ac.tz).
5. Vigezo vya Ziada
- Afya: Mwombaji anapaswa kuwa na afya njema ya kimwili na kiakili, iliyothibitishwa na daktari aliyesajiliwa.
- Ujuzi wa Lugha: Ustadi wa Kiingereza unahitajika, kwani mafunzo yanafanywa kwa lugha hii. Ufaulu wa daraja C katika Kiingereza katika CSEE unapendekezwa .
- Umri: Hakuna kikomo cha umri, lakini wanafunzi wengi wana umri wa miaka 18 hadi 35 .
- Sifa za Kibinafsi: CUHAS-Bugando inathamini maadili ya juu, uadilifu, na uwajibikaji, hasa kwa fani za afya zinazohitaji huruma na weledi .
Malengo ya Kozi:
- Kuandaa wataalamu wa afya wenye ujuzi wa kushughulikia changamoto za sekta ya afya.
- Kuwapa wanafunzi maarifa ya nadharia na vitendo kupitia mafunzo ya kliniki katika Bugando Medical Centre.
- Kuchangia maendeleo ya afya nchini Tanzania na kimataifa kupitia utafiti wa ubunifu (bugando.ac.tz).
Maelezo ya kina ya programu yanapaswa kuthibitishwa kupitia tovuti ya CUHAS-Bugando (www.bugando.ac.tz) au TCU (www.tcu.go.tz).
Mchakato wa Maombi
Maombi ya kujiunga na kozi za CUHAS-Bugando yanafanywa kupitia CUHAS Online Application System (CUOAS) kwa kozi za Cheti na Diploma, na kupitia Mfumo wa Udahili wa Pamoja (CAS) wa TCU kwa kozi za Shahada na Uzamili . Hatua za kufuata ni:
- Chukua Fomu ya Maombi:
- Fomu zinapatikana mtandaoni kupitia www.bugando.ac.tz chini ya kiungo cha “Online Application System” kwa kozi za Cheti na Diploma.
- Kwa kozi za Shahada na Uzamili, tumia tovuti ya TCU (www.tcu.go.tz).
- Ada ya maombi ni TZS 50,000 kwa waombaji wa Tanzania (inalipwa kupitia CRDB Bugando A/C No. 01J1054045500, SWIFT CODE: CORUTZTZ) na USD 30–50 kwa waombaji wa kimataifa .
- Jaza Fomu:
- Taarifa Binafsi: Jina kamili, tarehe ya kuzaliwa, anwani, na maelezo ya mawasiliano.
- Taarifa za Kitaaluma: Matokeo ya CSEE, ACSEE, au Diploma/Cheti cha Ufundi, pamoja na uthibitisho wa uzoefu wa kazi (kwa Equivalent Entry).
- Ambatisha Nyaraka (zote zimeskanwa kwa fomati ya PDF au JPEG):
- Nakala za vyeti vya CSEE, ACSEE, au Diploma/Cheti cha Ufundi.
- Barua ya uthibitisho wa uzoefu wa kazi (kwa Equivalent Entry).
- Cheti cha kuzaliwa kilichothibitishwa na mwanasheria/wakili.
- Picha mbili za pasipoti zilizopigwa ndani ya miezi 6 iliyopita.
- Cheti cha afya kilichothibitishwa na daktari.
- Nakala ya uthibitisho wa vyeti kutoka NECTA (kwa vyeti vya nje ya Tanzania).
- Lipa Ada ya Maombi:
- Ada isiyorejeshwa inalipwa kupitia namba ya malipo (control number) inayotolewa na CUHAS au TCU.
- Tumia huduma za benki (CRDB) au mitandao ya simu (k.m. M-Pesa, Tigo Pesa, Airtel Money) kulipa.
- Ambatisha risiti ya malipo.
- Tuma Maombi:
- Tuma maombi kupitia CUOAS (www.bugando.ac.tz) au CAS ya TCU (www.tcu.go.tz).
- Kwa kozi za Shahada, waombaji wanaweza kuchagua hadi programu nne kwa mpangilio wa upendeleo (tcu.go.tz).
Tahadhari:
- Vyeti vya asili au nakala zilizothibitishwa na mwanasheria/wakili lazima ziletwe wakati wa usajili.
- Kuwasilisha vyeti vya bandia kutasababisha hatua za kisheria.
- Mwisho wa kutuma maombi kwa mwaka wa masomo 2025/2026 ni Agosti 31, 2025, na majina ya waliochaguliwa yatatangazwa kuanzia Septemba 15, 2025, kupitia tovuti ya CUHAS au TCU .
Kuangalia Uchaguzi wa Wanafunzi
Baada ya mchakato wa uchaguzi, majina ya waliochaguliwa yatatangazwa kupitia:
- Tovuti ya CUHAS-Bugando (www.bugando.ac.tz) chini ya kiungo cha “Selected Applicants”.
- Tovuti ya TCU (www.tcu.go.tz) au NACTVET (https://tvetims.nacte.go.tz) kwa kozi za Cheti na Diploma.
- Mbao za matangazo kwenye kampasi ya CUHAS-Bugando.
Ili kuangalia hali ya maombi: - Ingia kwenye CUOAS (www.bugando.ac.tz) au CAS ya TCU/NACTVET kwa kutumia namba yako ya maombi na nywila.
- Tafuta orodha kwa jina lako au namba ya maombi.
Waliochaguliwa watapokea barua ya udahili yenye maelezo ya usajili, ada, na tarehe ya kuanza masomo (inayotarajiwa Oktoba 2025) .
Gharama za Masomo
Ada za masomo za CUHAS-Bugando zinatofautiana kulingana na ngazi ya programu:
- Cheti: TZS 1,200,000–1,500,000 kwa mwaka (Tanzania na EAC); USD 1,500–2,000 kwa wanafunzi wa nje ya EAC.
- Diploma: TZS 1,500,000–2,000,000 kwa mwaka (Tanzania na EAC); USD 2,000–2,500 kwa wanafunzi wa nje ya EAC.
- Shahada:
- Daktari wa Tiba (MD): TZS 4,000,000–5,000,000 kwa mwaka (Tanzania na EAC); USD 4,500–6,000 kwa wanafunzi wa nje ya EAC.
- Famasi (BPharm): TZS 3,500,000–4,500,000 kwa mwaka (Tanzania na EAC); USD 4,000–5,000 kwa wanafunzi wa nje ya EAC.
- Uuguzi (BSc Nursing): TZS 3,000,000–4,000,000 kwa mwaka (Tanzania na EAC); USD 3,500–4,500 kwa wanafunzi wa nje ya EAC.
- Uzamili: TZS 5,000,000–7,000,000 kwa programu (Tanzania na EAC); USD 5,500–7,500 kwa wanafunzi wa nje ya EAC.
- Gharama za Ziada:
- Caution Money: TZS 100,000 (inayorejeshwa baada ya kumaliza masomo).
- NACTE/TCU Fees & Health Insurance: TZS 50,000–150,000 kwa mwaka.
- Chama cha Wanafunzi (SUASO): TZS 30,000–50,000 kwa mwaka.
- Malazi, chakula, vifaa vya mafunzo (k.m. vitabu, vifaa vya maabara, jezi za kliniki), na usafiri. Kukodisha nyumba karibu na Bugando kunaweza kugharimu TZS 300,000–500,000 kwa mwezi. Gharama za chakula na usafiri zinaweza kuwa TZS 1,500,000–2,500,000 kwa mwaka.
- Msaada wa Fedha: Wanafunzi wanaweza kuomba mkopo kupitia Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB), lakini upatikanaji unategemea vigezo vya HESLB. CUHAS-Bugando ni chuo cha kibinafsi, hivyo mikopo inaweza kuwa na changamoto zaidi ikilinganishwa na vyuo vya serikali .
Ada zinaweza kubadilika; thibitisha kupitia www.bugando.ac.tz.
Changamoto za Kawaida
- Ushindani Mkubwa: Kozi za Daktari wa Tiba, Famasi, na Uuguzi zina ushindani mkubwa kutokana na nafasi chache na idadi kubwa ya waombaji .
- Gharama za Juu: Ada za masomo na gharama za maisha (hasa kwa chuo cha kibinafsi) zinaweza kuwa changamoto, hasa kwa wanafunzi wanaotegemea HESLB .
- Upatikanaji wa Malazi: Hosteli za chuo zinaweza kuwa chache, na wengi wanalazimika kukodisha nyumba nje ya kampasi.
- Mahitaji ya Vifaa: Kozi zinahitaji vifaa vya gharama kubwa kama jezi za kliniki, stethoscope, vitabu vya kiada, na kompyuta .
- Ujuzi wa Kiingereza: Mafunzo yanahitaji ustadi wa hali ya juu wa Kiingereza, ambayo inaweza kuwa changamoto kwa baadhi ya wanafunzi .
Vidokezo vya Kufanikisha Masomo
- Jitayarishe Kitaaluma: Soma Biolojia, Kemia, Fizikia, na Kiingereza kabla ya kujiunga ili kuimarisha msingi wako.
- Panga Bajeti: Bana gharama za masomo na maisha mapema. Omba mkopo wa HESLB mara dirisha linapofunguliwa.
- Tumia Fursa za Vitendo: CUHAS-Bugando inatoa mafunzo ya vitendo katika Bugando Medical Centre; tumia fursa hizi kuimarisha ujuzi wako.
- Jihusishe: Jiunge na vikundi vya wanafunzi wa CUHAS na semina zinazoandaliwa na chuo.
- Jizoeze Kiingereza: Jizoeze kupitia vitabu, majadiliano, au kozi za mtandao ili kuboresha mawasiliano ya kitaaluma (bugando.ac.tz).
- Nunua Vifaa vya Ubora: Kabla ya kununua vifaa vya mafunzo (k.m. stethoscope, jezi za kliniki), muulize daktari au muuguzi wa karibu kuhusu ubora na wauzaji wa kuaminika.
Kozi Zinazotolewa
CUHAS-Bugando inatoa anuwai ya kozi, ikiwa ni pamoja na:
- Cheti: Sayansi ya Maabara ya Tiba.
- Diploma: Sayansi ya Maabara ya Tiba, Uuguzi na Ukunga.
- Shahada: Daktari wa Tiba (MD), Famasi (BPharm), Uuguzi (BSc Nursing), Sayansi ya Maabara ya Tiba (BSc MLS), Afya ya Umma (BSc Public Health).
- Uzamili na PhD: Master’s in Medicine, Public Health, Nursing, Pharmacy; PhD katika fani zinazohusiana.
Masomo yanajumuisha nadharia, mafunzo ya vitendo katika maabara na Bugando Medical Centre, na utafiti. Wahitimu wanaweza kufanya kazi kama madaktari, wafamasia, wauguzi, wataalamu wa maabara, au kujiajiri (bugando.ac.tz).
Mawasiliano na CUHAS-Bugando
Wasiliana na chuo kupitia:
- Anwani: Catholic University of Health and Allied Sciences, P.O. Box 1464, Mwanza, Tanzania.
- Simu: +255 28 2500881
- Barua Pepea: vc@bugando.ac.tz au admission@bugando.ac.tz
- Tovuti: www.bugando.ac.tz
- TCU (kwa kozi za Shahada na Uzamili): www.tcu.go.tz
- NACTVET (kwa kozi za Cheti na Diploma): www.nactvet.go.tz
Chuo cha Afya Bugando (CUHAS-Bugando) ni chaguo bora kwa wale wanaotaka kujenga taaluma katika sekta ya afya, hasa katika Tiba, Famasi, Uuguzi, na Sayansi ya Maabara. Kwa kufuata sifa za kuingia, kuwasilisha maombi kwa wakati kupitia tovuti ya CUHAS au TCU, na kujituma katika masomo, unaweza kufanikisha ndoto yako ya kuwa mtaalamu wa afya. Chuo hiki kinatoa mazingira bora ya kujifunzia, yenye miundombinu ya kisasa na fursa za mafunzo ya kliniki katika Bugando Medical Centre. Tumia rasilimali za www.bugando.ac.tz, www.tcu.go.tz, na www.nactvet.go.tz kwa maelezo ya kina. Jitayarishe mapema na uanze safari yako ya kitaaluma katika sekta ya afya!