Sifa za Kujiunga na Kozi ya Pharmacy nchini Tanzania 2025/2026
Kozi ya Pharmacy ni mojawapo ya kozi zinazohitajika sana nchini Tanzania kutokana na umuhimu wake katika sekta ya afya. Wanafunzi waliomaliza kozi hii wanaweza kufanya kazi katika hospitali, maduka ya dawa, viwanda vya dawa, taasisi za utafiti, au hata kufungua maduka yao ya dawa binafsi. Kozi hii inapatikana katika ngazi za Shahada (Bachelor of Pharmacy – BPharm), Diploma, na Astashahada (Certificate) katika vyuo vya serikali na binafsi vinavyotambuliwa na Tume ya Vyuo Vikuu Tanzania (TCU) na Baraza la Taifa la Elimu ya Ufundi (NACTVET) (tcu.go.tz, nacte.go.tz). Makala hii inaelezea sifa za kujiunga na kozi ya Pharmacy kwa mwaka wa masomo 2025/2026, mchakato wa maombi, gharama, changamoto, vidokezo vya kufanikisha masomo, na viungo vya tovuti rasmi.
Sifa za Kujiunga na Kozi ya Pharmacy
Sifa za kujiunga na kozi ya Pharmacy zinatofautiana kulingana na ngazi ya programu (Shahada, Diploma, au Astashahada) na chuo, lakini zinazingatia viwango vya TCU na NACTVET. Hapa chini ni muhtasari wa sifa za kuingia kwa kila ngazi:
1. Shahada ya Pharmacy (Bachelor of Pharmacy – BPharm)
- Njia ya Moja kwa Moja (Direct Entry):
- Wahitimu wa Kidato cha Sita waliomaliza kuanzia 2018 hadi 2024 wenye principal passes mbili katika masomo ya Kemia, Biolojia, na Fizikia na jumla ya pointi 8.0 au zaidi (A=5, B=4, C=3, D=2, E=1 kwa waliomaliza kabla ya 2014; A=5, B+=4, B=3, C=2, D=1 kwa waliomaliza 2014 au baadae).
- Angalau daraja C katika Kemia na Biolojia na daraja D katika Fizikia katika Mtihani wa Cheti cha Elimu ya Sekondari ya Juu (ACSEE).
- Angalau pass nne katika Mtihani wa Cheti cha Elimu ya Sekondari (CSEE), ikiwa ni pamoja na daraja C katika Kemia, Biolojia, na Kiingereza.
- Njia ya Kuendelea (Equivalent Entry):
- Diploma katika Pharmacy, Clinical Medicine, au fani zinazohusiana na afya yenye GPA ya 3.0 au wastani wa daraja B kutoka taasisi inayotambuliwa na NACTVET.
- Angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na daraja D katika Kemia na Biolojia (nacte.go.tz).
- Uzoefu wa kazi wa angalau miaka 2 katika fani ya afya unapendekezwa kwa baadhi ya vyuo.
- Muda wa Kozi: Miaka 4 kwa mafunzo ya moja kwa moja, au miaka 3–6 kwa elimu ya mbali.
- Mifano ya Vyuo:
- Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (UDSM)
- Chuo Kikuu cha Afya na Sayansi Shirikishi Muhimbili (MUHAS)
- Chuo Kikuu cha St. Augustine Tanzania (SAUT)
- St. Joseph University College of Health Sciences.
2. Diploma ya Pharmacy
- Sifa:
- Wahitimu wa Kidato cha Nne waliomaliza kuanzia 2018 hadi 2024 wenye angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na daraja D katika Kemia, Biolojia, na somo lingine lolote lisilo la kidini.
- Daraja C katika Kiingereza linapendekezwa.
- Njia ya Kuendelea:
- Cheti cha Ufundi wa Msingi (NTA Level 4) katika Sayansi za Dawa au fani zinazohusiana na afya kutoka taasisi inayotambuliwa na NACTVET (nacte.go.tz).
- Muda wa Kozi: Miaka 3.
- Mifano ya Vyuo:
- Chuo cha Afya na Sayansi Shirikishi (TCDC)
- Kilimanjaro School of Pharmacy
- Kam College of Health Sciences
- St. Maximilian Kolbe Health College.
3. Astashahada ya Pharmacy (Certificate in Pharmacy)
- Sifa:
- Wahitimu wa Kidato cha Nne waliomaliza kuanzia 2018 hadi 2024 wenye angalau pass nne katika CSEE, ikiwa ni pamoja na daraja D katika Kemia, Biolojia, na somo lingine lolote lisilo la kidini.
- Daraja D katika Fizikia linapendekezwa.
- Muda wa Kozi: Miaka 2.
- Mifano ya Vyuo:
- City College of Health and Allied Sciences
- Excellent College of Health and Allied Sciences
- St. John College of Health.
4. Vigezo vya Ziada
- Ujuzi wa Lugha: Ustadi wa Kiswahili na Kiingereza unahitajika, kwani mafunzo yanafanywa kwa lugha hizi. Daraja C katika Kiingereza katika CSEE unapendekezwa.
- Afya: Mwombaji anapaswa kuwa na afya njema ya kimwili na kiakili, iliyothibitishwa na daktari aliyesajiliwa .
- Ujuzi wa Teknolojia: Ujuzi wa msingi wa kutumia kompyuta unapendekezwa, hasa kwa kozi za Shahada na Diploma (nacte.go.tz).
- Vyeti vya Nje: Vyeti vilivyopatikana nje ya Tanzania vinapaswa kuthibitishwa na Baraza la Mitihani la Taifa (NECTA) (tcu.go.tz).
- Umri: Hakuna kikomo cha umri, lakini wanafunzi wengi wana umri wa miaka 18 hadi 35.
Malengo ya Kozi:
- Kuandaa wataalamu wa afya wanaoweza kusimamia dawa, kutoa ushauri wa kitaalamu, na kushiriki katika utafiti wa dawa.
- Kuwapa wanafunzi ujuzi wa kufanya kazi katika maduka ya dawa, hospitali, viwanda vya dawa, na taasisi za udhibiti wa afya.
- Kuimarisha maadili ya kitaaluma yanayohitajika katika sekta ya famasi (pc.go.tz).
Maelezo ya kina ya programu yanapaswa kuthibitishwa kupitia tovuti za vyuo husika au TCU (www.tcu.go.tz) kwa Shahada, na NACTVET (www.nacte.go.tz) kwa Diploma na Astashahada.
Mchakato wa Maombi
Maombi ya kujiunga na kozi ya Pharmacy yanafanywa kupitia mifumo ya udahili wa TCU kwa Shahada na NACTVET kwa Diploma na Astashahada, au moja kwa moja kupitia vyuo (tcu.go.tz, nacte.go.tz). Hatua za kufuata ni:
- Jisajili kwa Mfumo wa Udhaili:
- Shahada: Tembelea tovuti ya TCU (www.tcu.go.tz) na ubonyeze kiungo cha “Central Admission System (CAS)” au tovuti za vyuo (k.m. www.udsm.ac.tz, www.muhas.ac.tz).
- Diploma na Astashahada: Tembelea tovuti ya NACTVET (www.nacte.go.tz) na ubonyeze “Online Application System (OAS)”.
- Jaza taarifa za msingi kama jina, namba ya simu, na barua pepe ili kuunda akaunti.
- Jaza Fomu ya Maombi:
- Taarifa Binafsi: Jina kamili, tarehe ya kuzaliwa, anwani, na maelezo ya mawasiliano.
- Taarifa za Kitaaluma: Matokeo ya CSEE, ACSEE, Diploma, au Astashahada, pamoja na uthibitisho wa uzoefu wa kazi (kwa Equivalent Entry).
- Chagua hadi kozi tatu kwa upendeleo, ikiwa ni pamoja na Pharmacy au fani zinazohusiana.
- Ambatisha Nyaraka (zote zimeskanwa kwa fomati ya PDF au JPEG):
- Nakala za vyeti vya CSEE, ACSEE, Diploma, au Astashahada.
- Barua ya uthibitisho wa uzoefu wa kazi (kwa Equivalent Entry).
- Cheti cha kuzaliwa kilichothibitishwa na mwanasheria/wakili.
- Picha mbili za pasipoti zilizopigwa ndani ya miezi 6 iliyopita.
- Cheti cha afya kilichothibitishwa na daktari.
- Nakala ya uthibitisho wa vyeti kutoka NECTA (kwa vyeti vya nje ya Tanzania).
- Lipa Ada ya Maombi:
- Shahada: Ada isiyorejeshwa ya TZS 10,000–30,000 inalipwa kupitia namba ya malipo (control number) inayotolewa na TCU.
- Diploma na Astashahada: Ada ya TZS 10,000 inalipwa kupitia namba ya malipo ya NACTVET (nacte.go.tz).
- Tumia huduma za benki au mitandao ya simu (k.m. M-Pesa, Tigo Pesa, Airtel Money).
- Ambatisha risiti ya malipo.
- Tuma Maombi:
- Tuma maombi kupitia mfumo wa mtandaoni wa TCU au NACTVET kabla ya tarehe ya mwisho, ambayo inatarajiwa kuwa Agosti 31, 2025 kwa Shahada na Septemba 15, 2025 kwa Diploma na Astashahada.
- Majibu yatatolewa kuanzia Septemba 2025 kupitia akaunti ya mwombaji au tovuti za TCU/NACTVET.
Tahadhari:
- Vyeti vya asili au nakala zilizothibitishwa na mwanasheria/wakili lazima ziletwe wakati wa usajili.
- Kuwasilisha vyeti vya bandia kutasababisha hatua za kisheria (tcu.go.tz).
Kuangalia Uchaguzi wa Wanafunzi
Baada ya mchakato wa uchaguzi, majina ya waliochaguliwa yatatangazwa kupitia:
- Shahada: Tovuti ya TCU (www.tcu.go.tz) au tovuti za vyuo (k.m. www.udsm.ac.tz, www.muhas.ac.tz) chini ya kiungo cha “Selected Applicants”.
- Diploma na Astashahada: Tovuti ya NACTVET (www.nacte.go.tz) au tovuti za vyuo.
- Mbao za matangazo chuoni.
Ili kuangalia hali ya maombi: - Ingia kwenye Mfumo wa Udahili wa TCU au NACTVET kwa kutumia namba yako ya maombi na nywila.
- Tafuta orodha kwa jina lako au namba ya maombi.
Waliochaguliwa watapokea barua ya udahili yenye maelezo ya usajili, ada, na tarehe ya kuanza masomo (inayotarajiwa Oktoba 2025).
Gharama za Masomo
Ada za masomo za kozi ya Pharmacy zinatofautiana kulingana na ngazi ya programu na chuo:
- Shahada ya Pharmacy:
- Vyuo vya Umma (k.m. UDSM, MUHAS): TZS 1,800,000–3,000,000 kwa mwaka kwa wanafunzi wa Tanzania; USD 2,000–4,000 kwa wanafunzi wa kimataifa.
- Vyuo vya Binafsi (k.m. SAUT, St. Joseph): TZS 2,500,000–4,500,000 kwa mwaka kwa wanafunzi wa Tanzania; USD 3,000–5,000 kwa wanafunzi wa kimataifa.
- Diploma ya Pharmacy:
- TZS 1,200,000–2,000,000 kwa mwaka kwa wanafunzi wa Tanzania.
- Astashahada ya Pharmacy:
- TZS 800,000–1,500,000 kwa mwaka kwa wanafunzi wa Tanzania.
- Gharama za Ziada:
- Registration Fee: TZS 50,000–100,000 kwa mwaka.
- TCU/NACTVET Fees: TZS 20,000–50,000 kwa mwaka.
- Examination Fees: TZS 10,000–20,000 kwa kila semista.
- Student Union Fee: TZS 20,000–50,000 kwa mwaka.
- Malazi, chakula, vifaa vya mafunzo (k.m. vitabu, vifaa vya maabara), na usafiri. Kukodisha nyumba karibu na vyuo kama MUHAS au SAUT kunaweza kugharimu TZS 300,000–600,000 kwa mwezi. Gharama za chakula na usafiri zinaweza kuwa TZS 1,200,000–2,000,000 kwa mwaka.
- Msaada wa Fedha: Wanafunzi wanaweza kuomba mkopo kupitia Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB), lakini upatikanaji unategemea vigezo vya HESLB (tcu.go.tz).
Ada zinaweza kubadilika; thibitisha kupitia tovuti za vyuo au tcu.go.tz na nacte.go.tz.
Changamoto za Kawaida
- Ushindani Mkubwa: Kozi ya Pharmacy, hasa ngazi ya Shahada, ina ushindani mkubwa kutokana na nafasi chache, hasa katika vyuo vya umma kama MUHAS.
- Gharama za Juu: Ada za masomo na gharama za maisha zinaweza kuwa changamoto, hasa kwa wanafunzi wanaotegemea HESLB.
- Ujuzi wa Lugha: Ustadi wa Kiingereza unahitajika kwa mafunzo na mazoezi ya kitaaluma, na hii inaweza kuwa changamoto kwa baadhi ya wanafunzi .
- Mahitaji ya Vifaa: Kozi hii inahitaji vifaa kama vitabu vya famasi, vifaa vya maabara, na kompyuta, ambazo zinaweza kuongeza gharama.
- Mafunzo ya Vitendo: Wanafunzi wanahitaji uhusiano wa kitaaluma na hospitali, maduka ya dawa, au viwanda vya dawa kwa mafunzo ya vitendo, ambayo inaweza kuwa changamoto kupata.
Vidokezo vya Kufanikisha Masomo
- Jitayarishe Kitaaluma: Soma masomo ya msingi (Kemia, Biolojia, Fizikia, Kiingereza) kabla ya kujiunga ili kuimarisha msingi wako.
- Panga Bajeti: Bana gharama za masomo na maisha mapema. Omba mkopo wa HESLB mara dirisha linapofunguliwa (kawaida Julai–Septemba).
- Tumia Fursa za Vitendo: Kozi ya Pharmacy inajumuisha mafunzo ya vitendo katika hospitali au maduka ya dawa; tumia fursa hizi kuimarisha ujuzi wako.
- Jizoeze Utafiti wa Kitaalamu: Jifunze kutumia rasilimali za famasi kama miongozo ya dawa na majarida ya kitaalamu mapema.
- Jiunge na Vikundi vya Kitaaluma: Shiriki katika vikundi vya wanafunzi wa Pharmacy na semina zinazoandaliwa na vyuo au Baraza la Famasi Tanzania (www.pc.go.tz).
- Boresha Kiingereza: Jizoeze kupitia vitabu, majadiliano, au kozi za mtandao ili kuboresha mawasiliano ya kitaaluma.
Kozi za Pharmacy Zinazotolewa
Kozi ya Pharmacy inajumuisha masomo ya nadharia, mafunzo ya vitendo, na tathmini. Mtaala unajumuisha:
- Shahada ya Pharmacy:
- Famasia ya Kliniki
- Teknolojia ya Dawa
- Kemia ya Dawa
- Sheria na Maadili ya Famasia
- Usimamizi wa Dawa
- Diploma na Astashahada ya Pharmacy:
- Misingi ya Famasia
- Usimamizi wa Dawa za Msingi
- Huduma za Afya za Msingi
- Mazoezi ya Duka la Dawa
- Mafunzo ya Vitendo: Mazoezi katika hospitali, maduka ya dawa, au viwanda vya dawa (pc.go.tz).
Wahitimu wanaweza kufanya kazi katika hospitali za umma na binafsi, maduka ya dawa, viwanda vya dawa, taasisi za utafiti, au kufungua maduka ya dawa binafsi baada ya kusajiliwa na Baraza la Famasi Tanzania.
Vyuo Vinavyotoa Kozi ya Pharmacy
Baadhi ya vyuo vinavyotoa kozi ya Pharmacy nchini Tanzania ni:
- Shahada:
- Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (UDSM): www.udsm.ac.tz
- Chuo Kikuu cha Afya na Sayansi Shirikishi Muhimbili (MUHAS): www.muhas.ac.tz
- Chuo Kikuu cha St. Augustine Tanzania (SAUT): www.saut.ac.tz
- St. Joseph University College of Health Sciences: www.sjuit.ac.tz
- Diploma na Astashahada:
- Kilimanjaro School of Pharmacy: www.ksp.ac.tz
- City College of Health and Allied Sciences
- Kam College of Health Sciences: www.kamcollege.ac.tz
- St. Maximilian Kolbe Health College
Angalia orodha kamili ya vyuo kwenye www.tcu.go.tz (Shahada) na www.nacte.go.tz (Diploma na Astashahada).
Mawasiliano na Vyuo
Wasiliana na vyuo kupitia:
- UDSM:
- Anwani: P.O. Box 35091, Dar es Salaam, Tanzania
- Simu: +255 22 2410500-9
- Barua Pepea: admission@udsm.ac.tz
- Tovuti: www.udsm.ac.tz
- MUHAS:
- Anwani: P.O. Box 65001, Dar es Salaam, Tanzania
- Simu: +255 22 2150302
- Barua Pepea: admission@muhas.ac.tz
- Tovuti: www.muhas.ac.tz
- SAUT:
- Anwani: P.O. Box 307, Mwanza, Tanzania
- Simu: +255 28 2550560
- Barua Pepea: admission@saut.ac.tz
- Tovuti: www.saut.ac.tz
- TCU:
- Tovuti: www.tcu.go.tz
- Simu: +255 22 2131394
- Mwongozo wa Uandikishaji: https://www.tcu.go.tz/sites/default/files/Undergraduate%20Admission%20Guidebook%202024-2025.pdf
- NACTVET:
- Tovuti: www.nacte.go.tz
- Simu: +255 22 2780077
- Baraza la Famasi Tanzania:
- Tovuti: www.pc.go.tz
- Simu: +255 22 2451007
- Barua Pepea: info@pc.go.tz
Kozi ya Pharmacy ni fursa ya pekee kwa wale wanaotaka kufuata taaluma ya famasi nchini Tanzania. Iwe ni ngazi ya Shahada, Diploma, au Astashahada, kufuata sifa za kuingia, kuwasilisha maombi kwa wakati kupitia mifumo ya TCU au NACTVET, na kujituma katika masomo kunaweza kukufikisha kwenye ndoto yako ya kitaaluma. Vyuo kama UDSM, MUHAS, SAUT, na Kilimanjaro School of Pharmacy vinatoa mafunzo bora yanayojumuisha nadharia na mafunzo ya vitendo, yakikupa msingi thabiti wa kufanikisha katika sekta ya afya. Tumia rasilimali za www.tcu.go.tz, www.nacte.go.tz, na www.pc.go.tz kwa maelezo ya kina. Jitayarishe mapema na uanze safari yako ya kitaaluma katika famasi!