Jinsi ya Kuangalia Mapato ya Gari

Jinsi ya Kuangalia Mapato ya Gari na Kodi TRA – Mwongozo Muhimu kwa Wamiliki wa Magari

Kama mmiliki wa gari linalofanya biashara nchini Tanzania, ni muhimu kufahamu taratibu za kulipa kodi na kufuatilia mapato yanayotambuliwa na Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA). Ingawa TRA haitoi mfumo maalum wa kufuatilia mapato yako ya kila siku, inasimamia malipo ya kodi mbalimbali yanayohusiana na matumizi ya gari. Makala hii inakupa mwongozo wa jinsi ya kuangalia mapato yako na kuhakikisha unalipa kodi stahiki kwa njia sahihi.

Mfumo wa TRA na Mapato ya Gari

Kimsingi, TRA haina mfumo wa kuangalia mapato ya gari yako ya kila siku kama vile programu za Uber au Bolt zinavyofanya. Jukumu la TRA ni kukusanya kodi zinazohusiana na umiliki na matumizi ya gari kwa biashara. Hizi ni pamoja na:

• Kodi ya Leseni ya Gari (Road License): Hii ni kodi ya kila mwaka inayolipwa na kila mmiliki wa gari.
• Kodi ya Mapato (Income Tax): Kodi hii inalipwa na mmiliki wa gari la kibiashara kutokana na faida anayoipata.
• Kodi ya Ongezeko la Thamani (VAT): Ingawa si kwa wamiliki wote, baadhi ya biashara kubwa za usafirishaji zinaweza kuhitaji kulipa VAT.

Hatua za Kufuatilia Mapato Yako na Kulipa Kodi

1. Tumia Mbinu za Kufuatilia Mapato ya Kila Siku: Kama ilivyoelezwa kwenye makala zilizopita, hatua ya kwanza ni wewe mwenyewe kufuatilia mapato yako. Tumia programu za biashara unayofanya nazo, daftari, au programu za kompyuta kama Excel kurekodi mapato na matumizi yako. Hii itakupa picha kamili ya faida unayopata.
2. Jumlisha Mapato Yako ya Mwaka: Mwisho wa mwaka wa kifedha, jumlisha mapato yako yote. Kisha, ondoa gharama zote za uendeshaji kama vile mafuta, matengenezo, leseni, bima, na matengenezo mengine. Kiasi kinachobaki ndicho kinachotumika kukokotoa kodi ya mapato.
3. Tembelea Tovuti ya TRA (TRA E-Services): Unaweza kutumia mfumo wa TRA mtandaoni kujua kiasi cha kodi ya leseni ya gari (road license) unachotakiwa kulipa na kulipa kodi hiyo.
   • Fungua kivinjari chako na andika eservices.tra.go.tz.
   • Ingia kwenye akaunti yako ya TRA.
   • Tafuta sehemu inayohusiana na malipo ya gari.
   • Ingiza namba ya usajili wa gari lako (namba ya plate) ili kuona taarifa za malipo zinazohusika.
4. Wasiliana na Ofisi ya TRA au Mtaalamu wa Kodi: Kwa masuala ya kodi ya mapato, ni muhimu kuwasiliana na ofisi ya TRA au mtaalamu wa kodi. Watakusaidia kukokotoa kiasi halisi cha kodi unachotakiwa kulipa kulingana na faida uliyopata. Hii inakusaidia kuepuka kulipa zaidi au chini ya kiasi stahiki na kujikinga na adhabu.
5. Lipa Kodi: TRA hutoa namba ya malipo (Control Number) ambayo unaweza kuitumia kulipa kupitia benki au mitandao ya simu kama M-Pesa. Hii ni njia ya uhakika ya kulipa kodi na kupata risiti.

Kufuatilia mapato ya gari lako kwa ajili ya TRA ni jukumu la mmiliki. Ingawa hakuna mfumo wa moja kwa moja wa kuangalia mapato yako kwenye TRA, unapaswa kutumia rekodi zako mwenyewe ili kuhakikisha unalipa kodi ya mapato na kodi nyingine stahiki kwa wakati. Kufanya hivyo si tu kunakusaidia kutimiza wajibu wako wa kisheria bali pia kunakupa amani ya akili. Je, una njia yoyote ya kipekee unayotumia kufuatilia mapato ya biashara yako ya usafirishaji?