Jinsi ya Kuangalia Usajili wa Gari TRA

Jinsi ya Kuangalia Usajili wa Gari TRA

Dar es Salaam, Tanzania – Katika enzi ya kidijitali, upatikanaji wa taarifa sahihi na kwa wakati ni muhimu katika Nyanja zote za maisha, ikiwemo umiliki na ununuzi wa vyombo vya moto. Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA) imeweka mifumo ya kisasa inayomwezesha mmiliki au mnunuzi wa gari kuthibitisha uhalali na usajili wa chombo hicho kwa urahisi. Kitendo hiki si tu kwamba kinatoa amani ya moyo, lakini pia ni hatua muhimu ya kisheria inayoweza kukuepusha na hasara na matatizo ya hapo baadaye.

Makala haya, kwa mtindo wa uchambuzi wa kina kama ule unaopatikana katika majarida ya kimataifa ya BBC na Forbes, yanakupa mwongozo wa hatua kwa hatua jinsi ya kuangalia usajili wa gari kupitia mifumo ya TRA, umuhimu wa kufanya hivyo, na nini cha kufanya iwapo utakutana na changamoto.

Kwa Nini Uthibitishe Usajili wa Gari?

Kabla ya kuingia katika undani wa jinsi ya kufanya uhakiki, ni muhimu kuelewa umuhimu wa zoezi hili. Uthibitisho wa usajili wa gari ni muhimu kwa sababu zifuatazo:

• Kuepuka Magari ya Wizi: Husaidia kutambua kama gari unalotaka kununua ni la wizi au lina utata wowote wa kimiliki.
• Kuthibitisha Umiliki Halali: Inakupa uhakika kuwa unayemnunulia gari ndiye mmiliki halali aliyesajiliwa na TRA.
• Kukwepa Madeni ya Kodi: Baadhi ya magari huwa na madeni ya kodi ya pango la mwaka (annual motor vehicle license) ambayo, usipokuwa makini, yanaweza kuwa mzigo wako.
• Usalama Kisheria: Kumiliki gari ambalo halijasajiliwa ipasavyo au lenye taarifa za uongo ni kosa la kisheria na linaweza kusababisha faini kubwa au kifungo.
• Kurahisisha Miamala ya Baadaye: Wakati wa kuuza tena gari au kulitumia kama dhamana, kuwa na usajili sahihi ni jambo la lazima.

Njia za Kuangalia Usajili wa Gari TRA

TRA imetoa njia kadhaa za kidijitali zinazorahisisha mchakato wa uhakiki. Hizi ni pamoja na Mfumo wa Thamani ya Magari Yaliyotumika na Tovuti ya Mlipakodi (Taxpayer Portal).

1. Mfumo wa Kielektroniki wa Thamani ya Magari (Used Motor Vehicle Valuation System – UMVVS)

Hii ni njia rahisi na ya haraka zaidi kwa mtu yeyote, hasa mnunuzi, kuthibitisha taarifa za msingi za gari. Mfumo huu hauhitaji kuingia kwa kutumia Namba ya Utambulisho wa Mlipakodi (TIN), hivyo kumwezesha yeyote kuutumia.

Hatua za Kufuata:

1. Tembelea Tovuti ya UMVVS: Fungua kivinjari chako cha intaneti na uingie katika tovuti rasmi ya Mfumo wa Thamani ya Magari Yaliyotumika wa TRA.
2. Chagua “Search Vehicle Details”: Katika ukurasa wa mwanzo, utaona chaguo la kutafuta taarifa za gari. Hapa, unaweza kupewa fursa ya kutafuta kwa kutumia “Reference Code” kama unayo, au kwa kuingiza taarifa za gari.
3. Jaza Taarifa za Gari: Mfumo utakutaka ujaze taarifa muhimu za gari kama vile:

• Aina ya Gari (Make)
• Modeli (Model)
• Mwaka wa Kutengenezwa (Year of Manufacture)
• Nchi ilikotoka (Country of Origin)
• Ukubwa wa Injini (Engine Capacity)

4. Pata Matokeo: Baada ya kujaza taarifa hizi kwa usahihi, mfumo utakuonyesha taarifa za gari hilo kama zilivyosajiliwa katika kanzidata ya TRA. Hii itakupa picha ya awali kuhusu uhalali wa taarifa unazopewa na muuzaji.

2. Tovuti ya Mlipakodi (Taxpayer Portal) – Kwa Wamiliki

Kwa wamiliki wa magari, Tovuti ya Mlipakodi inatoa taarifa za kina zaidi kuhusu vyombo vyao vya moto. Hii ni akaunti binafsi ya kila mlipakodi na inahitaji Namba ya Utambulisho wa Mlipakodi (TIN) na nywila ili kuingia.

Hatua za Kufuata:

1. Ingia Kwenye Akaunti Yako: Tembelea tovuti rasmi ya TRA na uchague “Taxpayer Portal”. Weka TIN na nywila yako.
2. Nenda Kwenye Sehemu ya “Motor Vehicles & Driving Licenses”: Ndani ya akaunti yako, tafuta sehemu inayohusiana na usajili wa magari.
3. Tazama Magari Yako: Mfumo utaonyesha orodha ya magari yote yaliyosajiliwa chini ya TIN yako.
4. Pata Taarifa za Kina: Hapa, unaweza kuona taarifa zote muhimu za kila gari, ikiwemo hali ya malipo ya kodi, tarehe ya usajili, na taarifa nyinginezo muhimu. TRA imetoa miongozo ya matumizi ya mfumo huu katika tovuti yao.

3. Uhakiki Kupitia Simu ya Mkononi (USSD)

Ingawa taarifa kuhusu huduma ya moja kwa moja ya USSD ya TRA kwa ajili ya kuangalia usajili wa gari hazipatikani kwa uwazi, ni vyema kufahamu kuwa Jeshi la Polisi Kitengo cha Usalama Barabarani hutoa huduma ya kuangalia makosa ya usalama barabarani kupitia namba ya usajili wa gari. Hii, kwa njia isiyo ya moja kwa moja, inaweza kuthibitisha kuwepo kwa namba hiyo ya usajili katika mfumo.

Changamoto na Suluhisho

Wakati mwingine, unaweza kukumbana na hali ambapo taarifa za gari hazionekani kwenye mfumo au zinatofautiana na zile ulizopewa na muuzaji. Hii inaweza kusababishwa na:

• Kutokamilika kwa Mchakato wa Uhamisho wa Umiliki: Gari liliuzwa lakini mmiliki wa zamani hakukamilisha taratibu za kulihamisha kwa jina la mmiliki mpya.
• Taarifa za Usajili Kutosasishwa: Huenda kuna mabadiliko yaliyofanywa kwenye gari (kama vile kubadili rangi) ambayo hayajasasishwa kwenye mfumo wa TRA.
• Makosa ya Kiufundi: Ingawa ni nadra, makosa ya uingizaji data yanaweza kutokea.

Nini cha kufanya?

Ikiwa utakutana na hali hii, ni muhimu kufika katika ofisi ya TRA iliyo karibu nawe ukiwa na nyaraka zote za gari (kama kadi ya usajili na mkataba wa mauziano) ili kupata ufafanuzi na msaada zaidi. Usikubali kununua gari lenye utata wa usajili hadi pale utakapopata uthibitisho kutoka TRA.

Mwisho wa Makala

Mamlaka ya Mapato Tanzania imefanya jitihada kubwa kurahisisha upatikanaji wa taarifa za usajili wa vyombo vya moto. Kama mmiliki au mnunuzi makini, ni jukumu lako kutumia mifumo hii ili kujihakikishia usalama wa uwekezaji wako na kutii sheria za nchi. Kumbuka, dakika chache utakazotumia kuthibitisha usajili wa gari zinaweza kukuokoa na hasara kubwa na usumbufu wa kisheria katika siku zijazo. Teknolojia ipo kiganjani mwako, itumie kwa busara.