Jinsi ya Kuangalia Mapato ya Gari

Jinsi ya Kuangalia Mapato ya Gari

Umiliki wa gari nchini Tanzania unakuja na majukumu kadhaa ya kisheria, na mojawapo ya muhimu zaidi ni ulipaji wa kodi na ada mbalimbali za kila mwaka kwa Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA). Kuwa na uhakika kwamba gari lako halina malimbikizo ya ada hizi ni muhimu sio tu kwa kutii sheria, bali pia kwa kuepuka usumbufu na adhabu barabarani.

Katika enzi hii ya kidijitali, TRA imerahisisha mchakato wa kukagua hali ya malipo ya gari lako. Makala haya yanakupa mwongozo wa kina na wenye maelezo ya kutosha kuhusu jinsi ya kuangalia “mapato ya gari,” hasa ada ya leseni ya kila mwaka, kwa urahisi kupitia simu yako ya mkononi au kompyuta.

Mapato ya Gari” ni Nini?

Unaposikia dhana ya “kuangalia mapato ya gari,” kwa muktadha wa TRA, mara nyingi humaanisha kukagua hali ya ulipaji wa Ada ya Leseni ya Gari ya Mwaka (Annual Motor Vehicle License Fee). Hii ni kodi ya pango ambayo kila mmiliki wa chombo cha moto anapaswa kuilipa kila mwaka ili gari lake liruhusiwe kutumika barabarani kisheria.

Kwa nini ni muhimu kukagua ada hii?

1. Kuepuka Adhabu: Kuendesha gari ambalo halijalipiwa ada ya leseni ni kosa kisheria. Ukikamatwa na askari wa usalama barabarani, unaweza kutozwa faini kubwa.
2. Kuepuka Malimbikizo: Ada hii isipolipwa kwa wakati, hujilimbikiza na kuongezewa adhabu ya ucheleweshaji, na kufanya deni kuwa kubwa zaidi.
3. Wakati wa Uuzaji wa Gari: Mnunuzi yeyote makini atahakikisha gari analonunua halina madeni. Kukagua na kulipia madeni yote hurahisisha mchakato wa mauzo na uhamishaji umiliki.
4. Amani ya Akili: Kujua kuwa gari lako liko safi kisheria kunakupa amani na uhuru wa kulitumia bila wasiwasi.

Njia Rahisi ya Kuangalia Mapato ya Gari Kupitia Mfumo wa TRA

Njia kuu na rahisi zaidi ya kufanya ukaguzi huu ni kupitia mfumo wa kielektroniki wa TRA. Hapa chini ni hatua kwa hatua jinsi ya kufanya hivyo:

Unachohitaji:

• Namba ya Usajili ya Gari (Registration Number)
• Simu au Kompyuta yenye intaneti

Hatua za Kufuata:

1. Tembelea Mfumo wa Malipo wa Serikali (GePG) wa TRA: Fungua kivinjari chako cha intaneti na uandike anwani ifuatayo: revenue.tra.go.tz. Hii itakupeleka moja kwa moja kwenye Mfumo wa Ukusanyaji Mapato wa TRA.
2. Chagua Huduma ya “Motor Vehicle”: Kwenye ukurasa wa mwanzo wa mfumo, utaona huduma mbalimbali. Tafuta na bofya sehemu iliyoandikwa “Motor Vehicle” au maneno yanayofanana na hayo.
3. Ingiza Namba ya Usajili wa Gari: Mfumo utafungua ukurasa mpya na kukuomba ujaze taarifa za gari. Kwenye kisanduku husika, andika namba ya usajili ya gari lako kwa usahihi. Kwa mfano: T 123 DXY. Hakikisha unaandika herufi na namba kama zinavyoonekana kwenye kadi ya gari.
4. Thibitisha na Uone Taarifa (Get Assessment): Baada ya kuingiza namba ya gari, bofya kitufe cha kutafuta au kuthibitisha (mara nyingi huandikwa “Get Assessment”, “Tafuta” au alama ya kutafuta). Subiri kwa sekunde chache mfumo utafute taarifa za gari lako kwenye kanzidata ya TRA.
5. Pitia Matokeo Yako: Mfumo utakuonyesha taarifa muhimu kuhusu gari lako, ikiwemo:

• Hali ya Ada ya Leseni: Utaona kama kuna deni lolote, kiasi cha deni, na tarehe ambayo ada ya sasa inapaswa kulipwa.
• Malimbikizo (Arrears): Ikiwa kuna madeni ya miaka iliyopita, mfumo utaonyesha kiasi chote cha malimbikizo pamoja na adhabu zake.
• Kiasi cha Kulipa: Mfumo utaonyesha kiasi unachopaswa kulipa kwa mwaka wa sasa.

1. Kupata Namba ya Malipo (Control Number): Ikiwa unataka kulipia ada hiyo, mfumo utakupa fursa ya kutengeneza Namba ya Malipo (Control Number). Ukiwa na namba hii, unaweza kulipia deni lako kupitia benki au mitandao ya simu za mkononi (kama M-Pesa, Tigo Pesa, HaloPesa, n.k.).

Je, Kuna Njia ya USSD (Menyu ya Simu)?

Ingawa mifumo mingi ya serikali hutumia menyu za simu (USSD), njia iliyo rasmi na yenye uhakika zaidi kwa sasa ya kukagua deni la ada ya gari ni kupitia tovuti ya malipo ya TRA kama ilivyoelekezwa hapo juu. Njia hii inatoa maelezo ya kina na kuepusha makosa.

Katika dunia ya sasa, ujinga si kigezo cha kutotii sheria. Mamlaka ya Mapato Tanzania imefanya jitihada kubwa kuhakikisha walipakodi wanapata taarifa muhimu kiganjani mwao. Kutumia dakika chache tu kukagua hali ya mapato ya gari lako ni uwekezaji mdogo wenye faida kubwa: unakuepusha na faini, unalinda thamani ya chombo chako cha moto, na unachangia katika maendeleo ya taifa kwa kulipa kodi stahiki kwa wakati. Fanya ukaguzi huu kuwa sehemu ya ratiba yako ya matunzo ya gari.