Jinsi ya kutunza pesa nyumbani,Mpango wa Kimkakati na Salama wa Kutunza Pesa Taslimu Nyumbani
Katika zama ambapo huduma za kifedha za kidijitali kama M-Pesa na akaunti za benki zimeenea, wazo la kutunza kiasi kikubwa cha pesa taslimu nyumbani linaweza kuonekana kama la kizamani na hatari. Na kwa hakika, ni hatari. Hata hivyo, yapo mazingira halisi yanayowalazimu baadhi ya watu kuhifadhi fedha zao karibu nao—iwe ni kwa ajili ya dharura za papo hapo, ukosefu wa huduma za kibenki maeneo ya vijijini, au kujiandaa kwa fursa inayohitaji malipo ya haraka.
Ikiwa itakubidi kutunza pesa nyumbani, ni lazima ufanye hivyo siyo kwa mazoea, bali kwa mkakati wa kiusalama unaozingatia saikolojia ya wezi na hatari za kimazingira. Huu siyo mwongozo wa kujenga hazina isiyoweza kuibiwa, bali ni wa kupunguza hatari kwa kiwango kikubwa.
Sehemu ya Kwanza: Tathmini ya Kikatili – Fahamu Hatari Unazozikabili
Kabla ya kufikiria pa kuficha pesa, lazima uelewe adui zako ni akina nani. Pesa yako haitishiwi tu na wezi.
- Wizi na Uvamizi: Hii ndiyo hatari kubwa na ya wazi zaidi. Nyumba yako siyo salama kama benki.
- Majanga ya Asili na Ajali: Moto unaweza kuteketeza kila kitu kwa dakika. Mafuriko yanaweza kulowanisha na kuharibu noti.
- Wahuni Wadogo na Wadudu: Panya na mchwa wanaweza kula noti zako na kukusababishia hasara kamili.
- Mfumuko wa Bei: Pesa iliyokaa nyumbani kwa mwaka mmoja, thamani yake ya ununuzi inapungua. Haizai wala haiongezeki.
- Vishawishi na Shinikizo: Kuwa na pesa karibu kunarahisisha matumizi yasiyo ya lazima na inakuwa vigumu kukataa maombi ya misaada kutoka kwa ndugu na marafiki.
Sehemu ya Pili: Mkakati wa “UDU” – Mfumo wa Ngazi Tatu wa Usalama
Ili kupunguza hatari hizi, tumia mfumo wa ngazi tatu ninaouita “UDU”: UGAWAJI, UJANJA, na USIRI.
1. UGAWAJI (Diversification): Sheria ya Kutoweka Mayai Yote Kwenye Tenga Moja
Hili ndilo kosa kubwa zaidi unaloweza kufanya: kutunza pesa zako zote sehemu moja. Hata kama una sehemu nzuri kiasi gani ya kuficha, ikiwa itagundulika, umepoteza kila kitu.
- Mkakati: Gawanya kiasi chako cha pesa katika mafungu matatu au manne. Ficha kila fungu mahali tofauti kabisa na pasipohusiana. Kwa mfano, fungu moja jikoni, lingine stoo, na lingine kwenye chumba cha watoto. Hii inahakikisha kuwa hata kama sehemu moja ikigundulika, bado utakuwa umebakiza sehemu kubwa ya pesa zako.
2. UJANJA (Deception): Fikiri Tofauti na Mwizi
Watu wengi huficha pesa mahali pa kwanza panapokuja akilini: chini ya godoro, kwenye kabati la nguo, ndani ya droo, au kwenye sanduku la mapambo. Hizi ndizo sehemu za kwanza ambazo mwizi atapekua. Lazima uwe mjanja.
- Kanuni za Kuficha:
- Tumia Vitu Visivyotarajiwa: Fikiria vitu ambavyo havina thamani na hakuna mtu anayeweza kuvishuku. Mfano: Ndani ya kitabu cha zamani ulichokitoboa katikati, ndani ya spika ya redio bovu, au kwenye mfuko wa plastiki uliofungwa vizuri na kuwekwa ndani ya kopo la unga wa ngano lililojaa unga.
- Ficha Kwenye Maeneo ya Kawaida: Weka pesa kwenye bahasha na uibandike kwa selotepu chini ya meza au droo, mahali pasipoonekana kirahisi.
- Tumia Mbinu ya “Tabaka”: Usifiche tu ndani ya kitu, bali ficha ndani ya kitu kilicho ndani ya kitu kingine. Mfano: Pesa ndani ya soksi, soksi ndani ya kiatu cha zamani, kiatu hicho weka ndani ya boksi la vitu visivyotumika stoo.
- Epuka Vyumba Vikuu: Chumba cha kulala cha wazazi ndicho hulengwa zaidi. Fikiria kuficha pesa kwenye maeneo yasiyo ya kawaida kama chumba cha watoto, jikoni, au hata kwenye fremu ya picha ukutani.
3. USIRI (Discretion): Ulimi Wako Ndiyo Adui au Rafiki Mkubwa
Usalama wako unaanzia na wewe. Idadi ya watu wanaojua unahifadhi pesa nyumbani inapaswa kuwa ndogo iwezekanavyo, ikiwezekana wewe peke yako.
- Sheria ya Kimya: Usitangaze mafanikio yako. Usiwaambie hata rafiki zako wa karibu au ndugu zako wote. Kadri watu wachache wanavyojua, ndivyo unavyokuwa salama zaidi.
- Jihadhari na Ishara: Epuka kubadilisha maisha yako ghafla kwa namna inayoashiria kuwa una pesa taslimu. Matumizi makubwa ya ghafla huamsha maswali na tamaa kwa watu wasio waaminifu.
- Weka Macho kwa Wageni: Kuwa mwangalifu na watu wanaoingia na kutoka nyumbani kwako, wakiwemo mafundi na wasaidizi wa ndani.
Ushauri wa Mwisho na Muhimu Zaidi
Kutunza pesa nyumbani ni mkakati wa muda mfupi na wa dharura tu. Siyo njia ya kujenga utajiri. Mkakati bora zaidi ni mfumo mseto: Weka kiasi kidogo tu cha dharura nyumbani ukitumia mbinu za “UDU”, na kiasi kikubwa kilichobaki kiweke kwenye vyombo salama zaidi vya kifedha kama SACCOS, VICOBA, Akaunti za Akiba Benki, au hata kwenye vibubu vya kidijitali vya simu. Huko pesa yako haitakuwa tu salama dhidi ya wizi na majanga, bali pia itaweza kuongezeka thamani.