Jinsi ya kuanzisha biashara ya uuzaji wa dawa za asili

Jinsi ya kuanzisha biashara ya uuzaji wa dawa za asili,Urithi wa Tiba, Fursa ya Biashara: Mwongozo Kamili wa Kuanzisha Biashara ya Dawa za Asili Kihalali

Karibu tena msomaji wetu katika safu ya “Ujasiriamali,” ambapo tunachambua fursa za biashara zinazogusa moja kwa moja utamaduni na mahitaji ya jamii yetu. Leo, tunazama kwenye moja ya biashara kongwe zaidi duniani, biashara inayobeba hekima ya vizazi na inayokua kwa kasi kutokana na mwamko wa watu kurudi kwenye asili. Tunazungumzia jinsi ya kuanzisha biashara ya kuuza dawa za asili.

Fikiria hili: Kutoka kwenye mwarobaini unaotibu malaria hadi tangawizi inayotuliza kikohozi, Watanzania wametumia dawa za asili kwa karne nyingi. Sasa, kuna mwamko mpya—watu wanatafuta tiba mbadala, salama, na za asili. Hii imefungua soko kubwa la vinywaji vya mitishamba, unga wa mizizi, na mafuta ya asili.

Lakini, ni lazima tuwe wa wazi na wakweli tangu mwanzo: Hii si biashara ya kuokota majani na kuuza. Ni sekta inayogusa afya za watu na, kwa sababu hiyo, inadhibitiwa vikali na sheria za nchi. Kuifanya kiholela si tu hatari kwa wateja wako, bali ni kosa la jinai. Huu ni mwongozo kamili na wa kitaalamu utakaokupa ramani ya jinsi ya kuingia kwenye biashara hii kwa weledi, kihalali, na kwa mafanikio endelevu.

1. SHERIA KWANZA: HAPA HAKUNA NJIA ZA MKATO KABISA

Hii ndiyo hatua ya kwanza, ya lazima, na isiyo na mjadala. Huwezi kuamka na kuanza kuuza tiba. Sekta hii inasimamiwa kwa karibu sana.

Mamlaka Kuu: Biashara ya tiba asili na tiba mbadala nchini Tanzania inasimamiwa na Baraza la Tiba Asili na Tiba Mbadala (Traditional and Alternative Health Practice Council – TAHPC), lililo chini ya Wizara ya Afya.
Mchakato wa Kisheria wa Lazima:
1. Usajili wa Mtoa Huduma: Ili kuuza dawa za asili, ni lazima wewe mwenyewe uwe Mtaalamu wa Tiba Asili aliyesajiliwa na Baraza, au kampuni yako iwe na mtaalamu aliyesajiliwa.
2. Usajili wa Dawa (Product Registration): Hii ni hatua muhimu zaidi. Kila dawa unayotaka kuiuza lazima ipitie mchakato wa utafiti, uchunguzi, na usajili ili kuthibitisha usalama na ufanisi wake. Mchakato huu unaweza kuhusisha taasisi kama Taasisi ya Taifa ya Utafiti wa Magonjwa ya Binadamu (NIMR).
3. Usajili wa Eneo la Biashara (Premises Registration): Eneo lako la duka au kliniki lazima likaguliwe na kuidhinishwa na mamlaka za afya na Baraza la Tiba Asili.
4. Usajili wa Biashara (BRELA) na TIN (TRA).

ONYO KUBWA: Kuuza dawa za asili ambazo hazijasajiliwa au kufanya kazi bila leseni ni kosa kubwa kisheria, linaloweza kusababisha faini kubwa, kifungo, na kuhatarisha maisha ya watu.

2. Chagua Mtindo Wako wa Biashara

Njia ya 1: Duka la Rejareja la Bidhaa Zilizosajiliwa – BORA KWA KUANZIA
- Maelezo: Hii ndiyo njia salama na rahisi zaidi. Wewe hufanyi utafiti wala kutengeneza dawa. Kazi yako ni kufungua duka na kuuza dawa za asili ambazo tayari zimeshasajiliwa na kuthibitishwa na mamlaka, zilizotengenezwa na wazalishaji wengine wanaoaminika.
- Unachohitaji: Leseni ya kuuza, eneo safi la duka, na mtaji wa kununua stoo ya awali.
Njia ya 2: Mzalishaji na Muuzaji (Producer & Seller)
- Maelezo: Hii inamaanisha wewe ndiye unayefanya utafiti, kutengeneza dawa, na kuisajili, kisha unaanza kuiuza.
- Changamoto: Huu ni mchakato mrefu, wa gharama kubwa, na unahitaji ujuzi wa kina wa mimea na sayansi.

3. Kujenga ‘Brand’ Inayoaminika

Katika biashara ya afya, uaminifu ndiyo bidhaa yako kuu.

Uaminifu Kwenye Chanzo (Sourcing): Kama wewe ni muuzaji wa rejareja, nunua bidhaa zako kutoka kwa wazalishaji waliosajiliwa na wanaoheshimika pekee.
Ufungashaji wa Kitaalamu (Professional Packaging): Bidhaa zako zinapaswa kuwa na vifungashio safi, vilivyofungwa vizuri, na vyenye lebo ya kitaalamu inayoonyesha:
- Jina la dawa.
- Viambato vyake.
- Maelekezo ya matumizi.
- Tarehe ya kutengenezwa na ya mwisho wa matumizi.
- Namba ya Usajili ya Mamlaka husika.
Ushauri wa Kimaadili: Kuwa mkweli kwa wateja wako. Usitoe ahadi za “uponyaji wa miujiza.” Eleza bidhaa yako inasaidia nini kulingana na kile kilichoidhinishwa.

4. Masoko Yenye Maadili: Epuka Matangazo Haramu

Sheria inakataza kutangaza kuwa unatibu magonjwa sugu na hatari kama UKIMWI, Saratani, Kisukari, n.k.

Lenga Kwenye Elimu, Sio Madai:
- Tumia jukwaa lako kuelimisha watu kuhusu faida za mimea na mitishamba kwa ujumla (kama ilivyothibitishwa kisayansi), sio kudai kuwa bidhaa yako inatibu.
- Zungumzia kuhusu afya na lishe bora.
Jenga Jumuiya: Jenga jumuiya ya watu wanaopenda maisha ya asili na afya bora. Wawe wateja na mabalozi wako.

5. Kuweka Bei Sahih

Bei yako inapaswa kuzingatia:

Gharama za malighafi.
Gharama za usajili na utafiti (kama wewe ni mzalishaji).
Gharama za ufungashaji.
Gharama za uendeshaji wa duka.
Faida yako.

Kuwa Sehemu ya Tiba, Sio ya Tatizo

Biashara ya dawa za asili ina fursa kubwa ya kiuchumi na ya kuhifadhi urithi wetu wa tiba. Hata hivyo, inakuja na jukumu kubwa la kulinda afya za watu. Mafanikio katika biashara hii hayapimwi kwa mauzo ya haraka, bali kwa sifa ya uaminifu, weledi, na ufuataji wa sheria. Ukiwa tayari kuifuata njia sahihi na ya kitaalamu, unaweza kujenga biashara yenye faida, heshima, na yenye mchango chanya katika afya ya jamii.