Dalili za Nimonia ya Mapafu (Tambua afya yako)

Dalili za Nimonia ya Mapafu

Nimonia ni maambukizi yanayosababisha kuvimba kwa mifuko ya hewa (alveoli) katika mapafu moja au yote mawili, ambapo mifuko hiyo inaweza kujaza maji au kamasi. Hali hii inaweza kusababisha dalili kama kikohozi, homa, na ugumu wa kupumua. Kwa watoto, nimonia inaweza kuwa hatari hasa kwa wale walio na kinga dhaifu, kama vile wale waliokosa chakula bora au wanaougua magonjwa kama HIV. Kujua dalili za nimonia ni muhimu kwa wazazi, walezi, na wafanyakazi wa afya ili kuhakikisha matibabu ya haraka yanapatikana. Makala hii itachunguza dalili za nimonia katika watoto, sababu zake, na wakati wa kutafuta matibabu.

Sababu za Nimonia katika Watoto

Nimonia katika watoto inaweza kusababishwa na:

Virusi: Kama vile Respiratory Syncytial Virus (RSV), ambayo ni ya kawaida kwa watoto chini ya miaka 5, kulingana na Cedars-Sinai.
Bacteria: Kama Streptococcus pneumoniae, ambayo ni ya kawaida kwa watoto wakubwa.
Fungi: Hii ni nadra katika watoto wenye afya bora lakini inaweza kutokea kwa wale walio na kinga dhaifu.

Watoto wako katika hatari kubwa ya nimonia ikiwa wana:

Mfumo wa kinga dhaifu kutokana na ukosefu wa chakula bora au magonjwa kama HIV.
Muda wa umri mdogo (hasa chini ya miaka 2).
Mazingira ya moshi wa sigara wa pili, hasa ikiwa mama yao anavuta sigara.
Maambukizi ya kupumua kutoka kwa watu wengine, kama ilivyoelezwa na UNICEF.

Nimonia ni ya kuambukiza na inaweza kuenea kupitia:

Matone ya hewa (kukohoa au kupiga chafya).
Maji mengine, kama damu wakati wa kujifungua.
Nyuso zilizochafuliwa, kama vile vinyago au simu.

Dalili za Nimonia katika Watoto

Dalili za nimonia katika watoto zinaweza kutofautiana kulingana na umri, aina ya maambukizi (virusi au bakteria), na hali ya afya ya mtoto. Dalili zinaweza kuonekana kama za homa ya kawaida au mafua, lakini zinaweza kuwa mbaya haraka, kama ilivyoelezwa na American Lung Association.

Dalili za Watoto Chini ya Miaka 5

Kulingana na World Health Organization, nimonia katika watoto chini ya miaka 5 inaweza kugunduliwa kwa dalili zifuatazo:

Kupumua kwa Haraka: Kupumua kwa kasi isiyo ya kawaida, ambayo ni dalili ya msingi ya nimonia.
Kugusa kwenye Ubongo wa Chini: Mapafu yanarudi ndani badala ya kupanuka wakati wa kupumua, tofauti na mtu mwenye afya ambaye mapafu yake yanaenea.
Kuvuma: Sauti ya kupumua inayofanana na kuvumisha, ambayo ni ya kawaida zaidi katika nimonia ya virusi.
Dalili za Kesi za Kipindupindu: Katika hali mbaya, watoto wanaweza:
- Kushindwa kula au kunywa.
- Kuwa na hali ya kupoteza fahamu.
- Kuwa na baridi ya mwili (hypothermia).
- Kushikwa na degedege (convulsions).

Dalili za Watoto Wakubwa

Kwa watoto wakubwa, dalili zinaweza kuwa za ghafla na kali, kama ilivyoelezwa na Cedars-Sinai:

Homa Kali: Joto la mwili linaweza kufikia hadi 40.5°C (105°F).
Kikohozi chenye Kamasi: Kamasi inaweza kuwa ya manjano, kijani, au yenye damu.
Uchovu: Mtoto anaweza kuhisi uchovu na upungufu wa nguvu.
Kupumua kwa Haraka au Kukosa Pumzi: Kupumua kwa kasi au ugumu wa kupumua.
Moyo Kupiga kwa Kasi: Kuongezeka kwa mapigo ya moyo.
Jasho au Baridi: Mtoto anaweza kujivua jasho au kuhisi baridi.
Maumivu ya Kifua: Maumivu yanayohusishwa na kukohoa au kupumua kwa kina.
Kupungua kwa Hamu ya Kula.
Ngozi, Midomo, au Kucha za Rangi ya Bluu (cyanosis): Hii inaonyesha ukosefu wa oksijeni.
Kuchanganyikiwa au Mabadiliko ya Hali ya Akili: Hii inaweza kutokea katika kesi za kipindupindu.

Dalili za Watoto Wachanga na Wajumla

Kwa watoto wachanga (chini ya mwaka 1), dalili zinaweza kuwa tofauti na zisizo za kawaida, kama ilivyoelezwa na Cleveland Clinic:

Homa, Baridi, au Ngozi Iliyovimba.
Kupumua kwa Haraka.
Kupungua kwa Hamu ya Kula.
Kuwa na Wasiwasi au Kulia Zaidi ya Kawaida.
Sauti ya Kupumua (kama kumudu).
Kupungua kwa Mkojo: Diapers zinazokuwa na unyevu mdogo.
Ugumu wa Kulisha.

Nimonia ya Kivutano (Walking Pneumonia)

Kulingana na Nemours KidsHealth, nimonia ya kivutano ni hali nyepesi ya nimonia ya bakteria ambapo mtoto anaweza kuendelea na shughuli za kawaida. Dalili zinaweza kuwa:

Kikohozi kidogo bila homa.
Uchovu mdogo.
Dalili zinazodumu zaidi ya siku 7-10, tofauti na homa ya kawaida.

Hata katika hali hii, mtoto anapaswa kupumzika na, ikiwa ni lazima, kuchukua dawa za kuzuia bakteria.

Tofauti za Dalili za Nimonia ya Virusi na Bakteria

Nimonia ya Virusi: Dalili huzuka polepole, na mtoto anaweza kuwa na kuvuma na kikohozi kinachozidi kuwa mbaya. Hii inaweza kuongeza hatari ya nimonia ya bakteria, kama ilivyoelezwa na Cedars-Sinai.
Nimonia ya Bakteria: Dalili zinaweza kuonekana ghafla, na homa kali, kikohozi chenye kamasi, na maumivu ya kifua.

Wakati wa Kutafuta Matibabu

Ni muhimu kutafuta matibabu mara moja ikiwa mtoto wako ana dalili zifuatazo, kama ilivyoshauriwa na American Lung Association:

Ugumu wa Kupumua: Hii ni dalili ya dharura inayoonyesha ukosefu wa oksijeni.
Midomo au Kucha za Rangi ya Bluu: Hii inaonyesha cyanosis, hali mbaya inayohitaji matibabu ya haraka.
Maumivu ya Kifua: Hasa yanayohusishwa na kukohoa au kupumua.
Homa Kali: Joto la mwili linalozidi 38.5°C au linalodumu.
Kikohozi Kikali chenye Kamasi: Kikohozi kinachozidi kuwa mbaya au chenye kamasi ya manjano, kijani, au damu.
Kushindwa Kula au Kunywa: Hasa kwa watoto wachanga, hii inaweza kusababisha upungufu wa maji mwilini.
Kupoteza Fahamu au Kushikwa na Degedege: Hizi ni dalili za kesi za kipindupindu.

Wazazi wanapaswa kuwa waangalifu hasa ikiwa mtoto wao yuko katika kundi la hatari, kama vile:

Watoto chini ya miaka 2.
Watoto wenye magonjwa ya msingi au kinga dhaifu.
Watoto waliokosa chakula bora.

Njia za Kuzuia Nimonia

Kuna hatua kadhaa za kuzuia nimonia katika watoto, kama ilivyoelezwa na UNICEF na Nemours KidsHealth:

Chanjo:
- Chanjo ya pneumococcal inayolinda dhidi ya Streptococcus pneumoniae.
- Chanjo ya RSV inayopendekezwa kwa wanawake wajawazito katika trimester ya tatu ili kulinda watoto wachanga.
Kuepuka Maambukizi: Weka watoto mbali na watu wanaokohoa, kupiga chafya, au wana dalili za maambukizi ya kupumua.
Usafi wa Mikono: Osha mikono mara kwa mara na ufundishe watoto kufanya vivyo hivyo.
Kufunika Mdomo: Tumia leso au kiwiko cha mkono wakati wa kukohoa au kupiga chafya.
Kuepuka Moshi wa Sigara wa Pili: Hasa kwa watoto chini ya mwaka 1, moshi wa sigara unaweza kuongeza hatari ya nimonia.
Kunyweshwa Maziwa ya Mama: Kunyonyesha kwa miezi sita ya kwanza kunaweza kuimarisha kinga ya mtoto.

Mwisho wa Makala.

Nimonia ni maambukizi ya mapafu ambayo inaweza kuwa hatari kwa watoto, hasa wale walio na kinga dhaifu au waliokosa chakula bora. Dalili za nimonia katika watoto ni pamoja na kikohozi, homa, ugumu wa kupumua, kupumua kwa haraka, kugusa kwenye ubongo wa chini, na, katika kesi za kipindupindu, kushindwa kula, kupoteza fahamu, au kushikwa na degedege. Dalili hizi zinaweza kuonekana kama za homa ya kawaida au mafua, lakini zinahitaji uangalizi wa karibu kwa sababu zinaweza kuwa mbaya haraka. Wazazi na walezi wanapaswa kutafuta matibabu mara moja ikiwa wanaona dalili za dharura kama ugumu wa kupumua au ngozi ya rangi ya bluu. Kwa kufuata hatua za kuzuia kama chanjo, usafi wa mikono, na kunyonyesha, wazazi wanaweza kupunguza hatari ya nimonia katika watoto wao. Kwa taarifa zaidi, tembelea tovuti za World Health Organization au UNICEF.