Jinsi ya kuanzisha biashara ya bima ya afya na magari

Karibu tena msomaji wetu katika safu ya “Maisha & Pesa,” ambapo tunachambua fursa za biashara zenye uwezo wa kukupa sio tu kipato, bali pia hadhi na heshima. Tumezungumzia biashara nyingi, kuanzia za ubunifu hadi za chakula. Leo, tunazama kwenye sekta ya fedha—sekta inayohitaji weledi, uaminifu, na elimu ya hali ya juu: Biashara ya Bima ya Afya na Magari.

Fikiria hili: Ajali barabarani. Ugonjwa wa ghafla unaohitaji matibabu ya gharama. Haya ni majanga yanayoweza kufilisi familia na biashara ndani ya siku moja. Bima si anasa; ni ngao ya kiuchumi. Kadri uelewa unavyoongezeka nchini Tanzania, ndivyo uhitaji wa washauri wa bima wanaoaminika na walioelimika unavyokuwa mkubwa. Hii si biashara ya kuuza stika za kwenye kioo cha gari tu; ni biashara ya kuuza amani ya akili.

Kama wewe ni mtu unayependa kushauri, unajua kujenga uhusiano na watu, na unataka kuingia kwenye biashara ya kitaalamu yenye fursa za ukuaji zisizo na kikomo, basi huu ni mwongozo wako. Tutaeleza hatua kwa hatua jinsi unavyoweza kuwa sehemu ya sekta hii muhimu.

1. Kuelewa Mfumo wa Bima Tanzania – Mamlaka na Wachezaji

Kabla ya kuingia, lazima ujue uwanja unavyofanya kazi. Sekta ya bima nchini Tanzania inasimamiwa na Mamlaka ya Usimamizi wa Bima Tanzania (TIRA – Tanzania Insurance Regulatory Authority). Hii ndiyo taasisi inayotoa leseni na kuweka sheria zote. Wachezaji wakuu ni:

• Makampuni ya Bima (Insurance Companies): Hawa ndio wanaobeba “risk” (k.m., Britam, Jubilee, Sanlam, Alliance).
• Mawakala (Agents): Hawa wanawakilisha kampuni moja au zaidi ya bima na wanauza bidhaa zao.
• Madalali (Brokers): Hawa wanamwakilisha mteja. Wanafanya kazi na makampuni mengi ili kumtafutia mteja bima inayomfaa zaidi.

2. Chagua Njia Yako: Kuwa Wakala au Dalali?

Hii ndiyo hatua yako ya kwanza ya maamuzi.

• Wakala wa Bima (Insurance Agent):
  • Unachofanya: Unafungwa na kampuni moja au chache za bima. Kazi yako ni kuuza polisi za bima za kampuni hizo. Unalipwa kamisheni na kampuni husika.
  • Faida: Ni rahisi kuanza. Unapata mafunzo na msaada kutoka kwa kampuni mama.
  • Hasara: Unaweza tu kuuza bidhaa za kampuni unayoiwakilisha.
• Dalali wa Bima (Insurance Broker):
  • Unachofanya: Wewe ni mshauri huru. Unafanya kazi kwa niaba ya mteja wako kumshauri na kumtafutia bima bora kutoka makampuni mbalimbali yaliyopo sokoni.
  • Faida: Una uhuru wa kutoa suluhisho bora zaidi kwa mteja. Uwezo wa kupata kipato ni mkubwa zaidi.
  • Hasara: Inahitaji uzoefu, mtaji mkubwa kidogo, na mchakato wa kupata leseni yake ni mgumu zaidi.

Ushauri wa Kuanzia: Anza kama WAKALA. Hii ndiyo njia rahisi na yenye mwongozo mzuri zaidi ya kuingia kwenye sekta hii.

3. Mahitaji ya Kisheria na Usajili – Hapa Hakuna Mchezo

Sekta hii inasimamiwa kwa karibu sana. Lazima ufuate sheria. Ili kuwa wakala wa bima, unahitaji:

1. Kupata Mafunzo ya Bima: Lazima uhudhurie mafunzo yanayotambuliwa na TIRA. Chombo kikuu cha mafunzo ni Chuo cha Bima Tanzania (Insurance Institute of Tanzania – IIT). Hapa utajifunza misingi ya bima na sheria za maadili.
2. Kufanya na Kufaulu Mtihani: Baada ya mafunzo, utafanya mtihani wa TIRA (Certificate of Proficiency – COP). Kufaulu ni lazima.
3. Kuwa na Mkataba na Kampuni ya Bima: Chagua kampuni moja au zaidi ya bima unayotaka kuiwakilisha (k.m., Jubilee, Britam) na uingie nayo mkataba. Wao ndio watakaowasilisha maombi yako ya leseni TIRA.
4. Usajili wa Biashara (BRELA): Sajili jina la biashara yako kama wakala (agency).
5. Leseni kutoka TIRA: Baada ya kutimiza masharti yote, TIRA watakupa leseni ya kufanya kazi kama wakala, ambayo inapaswa kuhuishwa kila mwaka.

4. Kuanza Biashara: Mtaji na Vifaa

Mtaji mkuu katika biashara hii ni akili na mahusiano, lakini utahitaji vitu vichache vya kuanzia.

• Ofisi Ndogo: Anza na ofisi ndogo, safi, na ya kitaalamu. Hata chumba kimoja kinatosha. Hii inajenga uaminifu kwa wateja.
• Vifaa vya Ofisi: Kompyuta, printa, intaneti, na simu ya biashara.
• Mtaji wa Uendeshaji: Pesa kwa ajili ya kulipia leseni, mafunzo, usafiri wa kutafuta wateja, na gharama za ofisi kwa miezi michache ya mwanzo kabla kamisheni haijaanza kuingia. Makadirio ya Mtaji: Kuanzisha uwakala mdogo kunaweza kugharimu kati ya TZS 2,000,000 na TZS 5,000,000, kulingana na eneo la ofisi.

5. Jinsi ya Kupata Wateja na Kujenga Uaminifu

Huu ndio moyo wa biashara. Bima haiuzwi kama pipi; inahitaji elimu na uaminifu.

• Anza na Mtandao Wako (Warm Market): Wateja wako wa kwanza ni watu wanaokuamini tayari: ndugu, marafiki, na wafanyakazi wenzako wa zamani. Waeleze kwa weledi kuhusu umuhimu wa bima na jinsi unavyoweza kuwasaidia.
• Jenga Uhusiano na Watoa Huduma Wengine:
  • Kwa Bima za Magari: Tengeneza urafiki na madalali wa magari, “showrooms,” na gereji. Wanaweza kukupendekeza kwa wateja wao.
  • Kwa Bima za Afya: Zungumza na idara za Rasilimali Watu (HR) kwenye makampuni na mashirika. Wao ndio hununua bima za afya kwa ajili ya wafanyakazi wao.
• Elimisha Soko Lako: Tumia mitandao ya kijamii (hasa LinkedIn na Facebook) kutoa elimu kuhusu bima, sio tu kuuza. Elezea tofauti kati ya bima ndogo (Third Party) na bima kubwa (Comprehensive). Elezea faida za kuwa na bima ya afya.
• Uaminifu ni Kila Kitu: Kuwa mkweli. Mshauri mteja kuhusu bima inayomfaa, sio tu ile itakayokupa kamisheni kubwa. Muhimu zaidi, wakati wa madai (claims), msaidie mteja wako kikamilifu. Hapo ndipo utakapojenga jina la kudumu.

Kuwa Mshauri Unayeaminika

Biashara ya bima si njia ya mkato ya kupata utajiri. Ni taaluma inayohitaji kujifunza kila siku, kuwa na subira, na kujenga uhusiano wa kudumu na wateja. Thawabu yake ni kubwa: sio tu kamisheni unayoipata, bali ni kuridhika kwa kujua umesaidia familia au biashara isiyumbe wakati wa janga. Ukiwa na weledi na uadilifu, unaweza kugeuza biashara hii kuwa chanzo cha kipato endelevu na heshima katika jamii.