Jinsi ya kufanikiwa katika biashara,Kanuni 7 za Dhahabu za Kufanikiwa Katika Biashara
Kila mwaka, maelfu ya watu nchini Tanzania na duniani kote huanzisha biashara wakiwa na ndoto kubwa ndoto ya uhuru wa kifedha, kutatua tatizo katika jamii, na kujenga kitu cha kudumu. Hata hivyo, takwimu zinaonyesha ukweli mchungu: biashara nyingi hushindwa na kufa ndani ya miaka mitano ya kwanza. Swali la msingi ni, nini kinachotofautisha wale wanaofanikiwa na wale wanaoshindwa?
Baada ya kuchambua hadithi za mafanikio za mamia ya wafanyabiashara, kuanzia wachuuzi wadogo hadi wamiliki wa makampuni makubwa, nimegundua kuwa mafanikio sio bahati. Ni matokeo ya kufuata kanuni na nidhamu maalum. Mafanikio katika biashara ni sayansi na sanaa kwa wakati mmoja.
Hapa chini, nimekuchambulia kanuni saba (7) za dhahabu ambazo kila mjasiriamali, awe anayeanza leo au mwenye uzoefu, anapaswa kuziishi.
Kanuni 1: Anza na “Kwa Nini?” Sio “Nini?”
Watu wengi huanzisha biashara wakijikita kwenye “nini”: “Nitaanzisha duka la nguo,” “Nitafungua mgahawa,” au “Nitauza vifaa vya ujenzi.” Lakini wajasiriamali waliofanikiwa zaidi huanza na swali la ndani zaidi: “Kwa nini?”
- Kwa nini biashara hii inapaswa kuwepo?
- Kwa nini wateja wanunue kutoka kwako na si kwa mwingine?
- Ni tatizo gani la msingi unalitatua?
“Kwa Nini” yako ndiyo shauku (passion) na kusudi lako. Hii ndiyo itakayokupa nguvu ya kuendelea pale mambo yanapokuwa magumu, pale mauzo yanaposhuka, na pale ushindani unapokuwa mkali. Mfano, badala ya kusema unauza kahawa, “kwa nini” yako inaweza kuwa “kutengeneza sehemu ambayo watu wanaweza kukutana na kujisikia wako nyumbani huku wakifurahia kinywaji bora.” Wateja hununua “kwa nini” unafanya unachofanya, sio tu “nini” unachouza.
Kanuni 2: Mjue Mteja Wako Kuliko Anavyojijua Yeye Mwenyewe
Biashara yako itaishi au kufa kulingana na uwezo wako wa kumwelewa na kumhudumia mteja. Usikisie anachotaka. Fanya utafiti wa kina.
- Sikiliza: Ongea na wateja watarajiwa. Waulize kuhusu changamoto zao, mahitaji yao, na nini kinawakera kwenye bidhaa au huduma zilizopo sokoni.
- Tengeneza “Wasifu wa Mteja” (Customer Avatar): Mteja wako ana umri gani? Jinsia gani? Anaishi wapi? Anafanya kazi gani? Anapenda nini? Kadiri unavyomwelewa vizuri, ndivyo itakavyokuwa rahisi kutengeneza bidhaa na matangazo yanayomlenga yeye moja kwa moja.
- Usipuuze Malalamiko: Lalamiko la mteja ni fursa ya bure ya kuboresha biashara yako. Mteja anayelalamika bado anajali kuhusu biashara yako; yule hatari ni anayeondoka kimya kimya na hasemi neno.
Kanuni 3: Simamia Fedha kwa Nidhamu ya Chuma
Unaweza kuwa na wazo bora zaidi duniani, lakini kama husimamii fedha vizuri, biashara yako itakufa.
- Tenganisha Fedha: Fungua akaunti ya benki ya biashara tofauti na yako binafsi. Hii ni kanuni isiyovunjika. Kamwe usichanganye matumizi ya nyumbani na ya biashara.
- Fuatilia Mtiririko wa Fedha (Cash Flow): Jua ni kiasi gani kinaingia na kinatoka kila siku. Biashara nyingi hazifi kwa kukosa faida, bali kwa kukosa pesa taslimu (cash) ya kuendesha shughuli za kila siku.
- Weka Akiba ya Dharura: Tenga kiasi cha fedha kitakachoweza kuendesha biashara yako kwa miezi 3 hadi 6 bila kupata mapato yoyote. Hii itakulinda dhidi ya majanga yasiyotarajiwa.
- Elewa Kodi: Jifunze kuhusu kodi zinazohusu biashara yako na hakikisha unalipa kwa wakati kuepuka faini na usumbufu.
Kanuni 4: Jenga Timu Imara, Sio Wafanyakazi Tu
Huwezi kufanya kila kitu peke yako. Mafanikio ya biashara yako yanategemea watu unaofanya nao kazi.
- Ajiri Tabia, Fundisha Ujuzi: Ni rahisi kumfundisha mtu mwenye tabia nzuri ujuzi mpya kuliko kubadilisha tabia ya mtu mwenye ujuzi lakini mbovu. Tafuta watu wenye shauku, waaminifu, na walio tayari kujifunza.
- Wekeza Kwenye Watu Wako: Wape mafunzo, wasikilize, na wape motisha. Timu yenye furaha na motisha itawahudumia wateja wako vizuri zaidi.
- Jifunze Kukasimisha Madaraka (Delegate): Kama kiongozi, kazi yako ni kuongoza, sio kufanya kila kazi ndogo. Amini timu yako na wape majukumu. Hii itakupa muda wa kufikiria picha kubwa na ukuaji wa biashara.
Kanuni 5: Kumbatia Teknolojia na Ubunifu
Tuko mwaka 2025. Biashara inayoendeshwa kwa njia za zamani pekee inapoteza nafasi.
- Tumia Mitandao ya Kijamii: Majukwaa kama Instagram, Facebook, na TikTok sio tu kwa ajili ya burudani; ni zana zenye nguvu za masoko. Jifunze jinsi ya kuitumia kutangaza biashara yako na kuwafikia wateja wengi zaidi kwa gharama nafuu.
- Rahisisha Malipo: Tumia mifumo ya malipo ya kidijitali kama M-Pesa, Tigo Pesa, na kadi za benki. Kurahisisha mchakato wa malipo huongeza mauzo.
- Usiogope Kubadilika: Soko linabadilika kila siku. Kuwa tayari kubadilisha bidhaa, huduma, au hata mfumo wako wa biashara ili kwenda na wakati. Ubunifu ndio damu ya biashara.
Kanuni 6: Toa Huduma Bora kwa Wateja (Itakutofautisha)
Katika soko lenye ushindani mkubwa, bidhaa na bei zinaweza kufanana. Lakini huduma bora kwa mteja ndiyo silaha yako ya siri.
- Jibu Simu na Ujumbe Haraka: Mteja anapokutafuta, anataka msaada sasa hivi. Kuchelewa kujibu ni kama kumwambia “wewe si muhimu.”
- Nenda Hatua ya Ziada: Fanya kitu kidogo cha ziada ambacho mteja hakutarajia. Inaweza kuwa tabasamu, “asante” ya dhati, au kumsaidia hata kama haihusu biashara yako moja kwa moja. Watu watasahau ulichosema, lakini hawatasahau jinsi uliwavvyowafanya wajisikie.
- Mteja Mwenye Furaha ni Tangazo Bora: Mteja aliyeridhika atamwambia rafiki mmoja au wawili, lakini mteja asiyeridhika atawaambia watu kumi.
Kanuni 7: Usiache Kujifunza na Kujiboresha
Siku unapoacha kujifunza, ndiyo siku biashara yako inapoanza kufa.
- Soma Vitabu: Soma vitabu kuhusu biashara, fedha, masoko, na maendeleo binafsi.
- Tafuta Mshauri (Mentor): Tafuta mtu aliyefanikiwa katika eneo lako ambaye anaweza kukuongoza na kukushauri.
- Jifunze Kutokana na Makosa: Kila mfanyabiashara aliyefanikiwa amewahi kushindwa. Tofauti ni kwamba wao hutumia makosa kama masomo ya kuwasaidia kuwa bora zaidi. Usiogope kukosea; ogopa kutojifunza kutokana na makosa yako.
Safari ya Mafanikio ni Mbio za Marathon
Kufanikiwa katika biashara sio tukio la siku moja; ni safari endelevu ya nidhamu, uvumilivu, na kujifunza bila kikomo. Kanuni hizi saba sio njia ya mkato, bali ni msingi imara ambao unaweza kujenga juu yake biashara yenye mafanikio na ya kudumu. Chagua kanuni moja leo, anza kuifanyia kazi, na utaona mabadiliko. Safari ya mafanikio huanza na hatua moja.
