Kufanya Mapenzi Bila Kupata Mimba

Kufanya Mapenzi Bila Kupata Mimba

Kufanya mapenzi ni sehemu ya kawaida na ya kufurahisha ya maisha, lakini wakati mwingine, mimba isiyopangwa inaweza kuwa wasiwasi. Kuna njia nyingi zinazopatikana za kufanya mapenzi bila kupata mimba, zinazojulikana kama njia za uzazi wa mpango au kondomu. Uchaguzi wa njia bora hutegemea mambo mbalimbali, ikiwa ni pamoja na afya yako, umri, mzunguko wa ngono, na mipango yako ya uzazi ya baadaye . Makala hii inatoa muhtasari wa njia mbalimbali za uzazi wa mpango zinazopatikana.

Njia za Kizuizi (Barrier Methods)

Njia hizi hufanya kazi kwa kuzuia mbegu za kiume kufikia yai.

Kondomu za Kiume na za Kike: Hizi ni vifaa vinavyovaliwa wakati wa kujamiiana. Kondomu za kiume huvaliwa kwenye uume uliosimama, na kondomu za kike huwekwa ndani ya uke kabla ya kujamiiana . Kondomu pekee ndio zinazoweza kuzuia mimba na maambukizi ya magonjwa ya zinaa (STIs), ikiwa ni pamoja na VVU .
Diaphragm, Kofia ya Uzazi, na Sifongo cha Uzazi: Hizi ni vifaa vinavyowekwa ndani ya uke kabla ya kujamiiana ili kuzuia mbegu za kiume kuingia kwenye mfuko wa uzazi . Mara nyingi hutumiwa pamoja na spermicide (kemikali inayoua mbegu za kiume) kwa ufanisi zaidi .

Njia za Homoni (Hormonal Methods)

Njia hizi hutumia homoni kuzuia ovulation (yai kutoka kwenye ovari), kuzuia mbegu za kiume kufikia yai, au kuzuia yai lililorutubishwa kuingia kwenye mfuko wa uzazi.

Vidonge vya Uzazi (Birth Control Pills): Huweza kuwa na homoni zote mbili (estrogen na progestin) au progestin pekee . Vidonge vya uzazi huzuia ovari kutoa yai, hukaza ute wa kizazi, na kubadilisha ukuta wa mfuko wa uzazi .
Sindano ya Uzazi (Birth Control Shot): Sindano ya homoni (progestin) hutolewa na daktari au muuguzi kila baada ya miezi mitatu .
Kiraka cha Uzazi (Birth Control Patch): Kiraka kinachovaliwa kwenye ngozi na kubadilishwa mara moja kwa wiki kwa wiki tatu, kisha wiki moja bila kiraka kila mwezi .
Pete ya Uzazi (Vaginal Ring): Pete laini na inayonyumbulika inayowekwa kwenye uke na kubadilishwa mara moja kwa mwezi .
Kipandikizi cha Uzazi (Contraceptive Implant): Kijiti kidogo kinachowekwa chini ya ngozi kwenye mkono wa juu na hudumu hadi miaka mitatu .
Sistem ya Uzazi ya Ndani (Intrauterine System – IUS) au Coil ya Homoni (Hormonal Coil): Kifaa kinachoingizwa kwenye mfuko wa uzazi na kutoa homoni ya progestogen .

Vifaa vya Uzazi wa Ndani (Intrauterine Devices – IUDs)

Hivi ni vifaa vidogo vyenye umbo la T ambavyo huwekwa ndani ya mfuko wa uzazi na daktari .

IUD za Shaba (Copper IUD): Huzuia mbegu za kiume kurutubisha yai na inaweza kudumu hadi miaka 10 .
IUD za Homoni (Hormonal IUD): Hutoa kiasi kidogo cha homoni inayoitwa levonorgestrel kuzuia mimba na inaweza kudumu kwa miaka 3 hadi 5, kulingana na aina .

Sterilization (Upasuaji wa Kudumu)

Hii ni njia ya kudumu ya kuzuia mimba .

Kufunga Mirija ya Uzazi (Tubal Ligation): Utaratibu wa upasuaji kwa wanawake kufunga au kukata mirija inayobeba mayai kutoka kwenye ovari .
Vasectomy: Utaratibu wa upasuaji kwa wanaume kufunga au kukata mirija inayobeba mbegu za kiume .

Njia za Asili za Uzazi wa Mpango (Natural Family Planning)

Njia hizi zinahusisha kujua siku ambazo mwanamke anaweza kupata mimba (siku za rutuba) na kuepuka ngono au kutumia njia za kizuizi katika siku hizo . Njia hizi zinahitaji ufuatiliaji wa karibu wa mzunguko wa hedhi .

Njia ya Kalenda (Rhythm Method): Kufuatilia mzunguko wa hedhi ili kubaini siku za rutuba .
Njia ya Ute wa Kizazi (Cervical Mucus Method): Kufuatilia mabadiliko ya ute wa kizazi ili kubaini siku za rutuba .
Njia ya Joto la Mwili (Basal Body Temperature Method): Kupima joto la mwili kila siku ili kubaini ovulation .

Njia ya Kunyonyesha (Lactational Amenorrhea Method – LAM)

Hii ni njia ya muda ya uzazi wa mpango kwa mama wanaonyonyesha ambao bado hawajaanza hedhi tena . Inategemea kunyonyesha mtoto mara kwa mara na kwa muda mrefu.

Kutoa Nje (Withdrawal Method)

Hii inahusisha mwanaume kutoa uume nje ya uke kabla ya kumwaga manii . Hata hivyo, si njia bora sana ya kuzuia mimba .

Uzazi wa Mpango wa Dharura (Emergency Contraception)

Hii inaweza kutumika baada ya ngono isiyolindwa kuzuia mimba .

Vidonge vya Dharura (Emergency Contraceptive Pills – ECPs): Mara nyingi hujulikana kama “morning-after pill,” hivi ni vidonge vya homoni vinavyoweza kuchukuliwa hadi siku 5 baada ya ngono isiyolindwa .
IUD ya Shaba (Copper IUD): Inaweza kuwekwa na daktari ndani ya siku 5 baada ya ngono isiyolindwa ili kuzuia mimba .

Spermicide au Gel ya Ukeni (Spermicide or Vaginal Gel)

Hizi ni kemikali zinazoua mbegu za kiume au kufanya iwe vigumu kwao kufikia yai . Huwekwa kwenye uke kabla ya ngono.

Mwisho

Kuna njia nyingi za uzazi wa mpango zinazopatikana, kila moja ikiwa na faida na hasara zake. Njia bora kwako itategemea hali yako binafsi na upendeleo wako. Ni muhimu kuzungumza na daktari au mtaalamu wa afya ili kujua ni njia gani inafaa zaidi kwako . Wanaweza kukusaidia kuelewa chaguzi mbalimbali na kufanya uamuzi sahihi kuhusu afya yako ya uzazi .

Kumbuka: Kondomu pekee ndio inaweza kuzuia mimba na maambukizi ya magonjwa ya zinaa (STIs) . Ikiwa una wasiwasi kuhusu STIs, ni muhimu kutumia kondomu kila wakati unapo fanya ngono, pamoja na njia nyingine yoyote ya uzazi wa mpango unayochagua.

MAKALA ZINGINE;