NECTA FORM FOUR EXAMINATION FORMATS 2025/2026 (PDF) |Mtihani wa Kidato cha Nne, Muundo wa Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE) 2025/2026
Karibu kwenye blog yetu, Kama mwandishi na mchambuzi wa elimu kutoka majarida ya kimataifa, nimeandaa makala hii ya kina inayochambua muundo (format) rasmi wa Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE) kwa mwaka 2025/2026, kama ilivyoelekezwa na Baraza la Mitihani la Tanzania (NECTA).
Mchongo wa NECTA: Uchambuzi wa Kina wa Muundo (Format) wa Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE) 2025/2026
Kuelekea msimu wa mitihani ya kuhitimu elimu ya sekondari, swali kubwa kwa kila mtahiniwa, mwalimu, na mzazi ni: “Je, mtihani utakuwaje?” Kuelewa muundo wa mtihani si tu sehemu ya maandalizi; ni hatua ya kimkakati inayoweza kuamua tofauti kati ya ufaulu wa kawaida na ufaulu wa kiwango cha juu.
Baraza la Mitihani la Tanzania (NECTA) limechapisha waraka rasmi wa miundo ya mitihani (“Certificate of Secondary Education Examination Formats”) ambao ndio mwongozo mkuu unaotumika kuandaa mitihani ya Kidato cha Nne. Uchambuzi huu unakupa muhtasari wa kina wa muundo huo ili kukuwezesha wewe, mtahiniwa, kuingia kwenye chumba cha mtihani ukiwa na ramani kamili ya kile kinachokusubiri.
Muundo wa Jumla wa Mitihani ya CSEE
Kwa masomo mengi, muundo wa mitihani ya Kidato cha Nne umegawanyika katika sehemu kuu tatu, zikilenga kupima viwango tofauti vya uelewa wa mwanafunzi.
- Sehemu A (Section A): Hii mara nyingi huwa na maswali ya majibu mafupi, kama vile maswali ya kuchagua (Multiple Choice), kuoanisha (Matching Items), au kujaza nafasi zilizoachwa wazi. Lengo la sehemu hii ni kupima uwezo wa mwanafunzi kukumbuka maarifa ya msingi.
- Sehemu B (Section B): Hii hujumuisha maswali yanayohitaji majibu ya kati (Short Answer Questions). Hapa, mwanafunzi anahitajika kuelezea, kufafanua, au kutoa hoja fupi juu ya dhana mbalimbali. Inapima uelewa na uwezo wa kufafanua.
- Sehemu C (Section C): Hii ndiyo sehemu ya maswali ya insha (Essay Questions) au maswali yanayohitaji maelezo ya kina. Inalenga kupima uwezo wa mwanafunzi wa kuchambua, kutathmini, na kujenga hoja ndefu na zenye mantiki.
Mchanganuo wa Muundo kwa Baadhi ya Masomo Muhimu
Huu ni mchanganuo wa kina wa muundo wa mitihani kwa baadhi ya masomo ya msingi kama ilivyoainishwa na NECTA.
011 – Uraia (Civics)
Mtihani wa Uraia una sehemu tatu (A, B, na C) na jumla ya maswali 11.
- Sehemu A (Alama 16): Ina maswali mawili. Swali la kwanza ni la kuchagua (multiple choice) lenye vipengele 10 (alama 10), na swali la pili ni la kuoanisha (matching items) lenye vipengele 6 (alama 6).
- Sehemu B (Alama 54): Ina maswali sita ya majibu mafupi, na mtahiniwa anapaswa kujibu yote.
- Sehemu C (Alama 30): Ina maswali matatu ya insha, na mtahiniwa anapaswa kujibu maswali mawili tu.
012 – Historia (History)
Mtihani wa Historia una sehemu tatu (A, B, na C) na jumla ya maswali tisa.
- Sehemu A (Alama 20): Hujumuisha maswali ya kuchagua na kuoanisha.
- Sehemu B (Alama 35): Huwa na maswali ya majibu mafupi na wakati mwingine swali la kuchora ramani (sketch map).
- Sehemu C (Alama 45): Ina maswali manne ya insha, na mtahiniwa anatakiwa kujibu maswali matatu.
013 – Jiografia (Geography)
Mtihani wa Jiografia una sehemu tatu (A, B, na C) na jumla ya maswali 11.
- Sehemu A (Alama 16): Ina maswali ya kuchagua (vipengele 10) na kuoanisha (vipengele 6).
- Sehemu B (Alama 54): Ina maswali sita ya majibu mafupi yanayopima mada mbalimbali za kijiografia, na yote ni ya lazima.
- Sehemu C (Alama 30): Ina maswali matatu, na mtahiniwa anapaswa kujibu maswali mawili. Mara nyingi sehemu hii hujumuisha swali la ramani (map extract).
021 – Kiswahili & 022 – English Language
Muundo wa mitihani ya lugha unafanana kwa kiasi kikubwa, ukilenga kupima stadi za ufahamu, uandishi, na sarufi.
- Sehemu A (Alama 15): Hujumuisha maswali ya ufahamu (comprehension) na ufupisho (summary).
- Sehemu B (Alama 40): Hupima utumizi wa lugha, miundo, na msamiati kupitia maswali mbalimbali.
- Sehemu C (Alama 45): Sehemu hii hupima uwezo wa mtahiniwa katika uandishi wa ubunifu na kiuamilifu, ikijumuisha uandishi wa insha, barua, na maandishi mengine. Mtahiniwa huchagua maswali kadhaa kutoka kwenye orodha.
041 – Hisabati (Basic Mathematics)
Mtihani huu una sehemu mbili (A na B), na maswali yote ni ya lazima.
- Sehemu A (Alama 60): Ina maswali kumi ya lazima, kila moja likiwa na alama 6. Maswali haya hupima mada za msingi za kihisabati.
- Sehemu B (Alama 40): Ina maswali manne ya lazima, kila moja likiwa na alama 10. Maswali haya mara nyingi yanahitaji utatuzi wa matatizo (problem-solving) na yanajumuisha mada za kina zaidi.
031 – Fizikia (Physics), 032 – Kemia (Chemistry) & 033 – Biolojia (Biology)
Masomo ya sayansi yana karatasi mbili: Karatasi ya Nadharia (Theory paper) na Karatasi ya Vitendo (Practical paper).
- Karatasi ya Nadharia (Theory Paper):
- Ina sehemu tatu (A, B, na C).
- Sehemu A (Alama 16): Ina maswali ya kuchagua na kuoanisha.
- Sehemu B (Alama 54): Ina maswali ya majibu mafupi na ya lazima.
- Sehemu C (Alama 30): Ina maswali matatu ya kina, na mtahiniwa anapaswa kujibu mawili.
- Karatasi ya Vitendo (Practical Paper):
- Hii hufanyika maabara na inalenga kupima uwezo wa mwanafunzi wa kufanya majaribio, kuchukua data, kuchambua, na kutoa hitimisho. Muundo wake hutofautiana kidogo kulingana na somo.
DOWNLOAD HAPA MUUNDO KWA PDF>> CSEE FORMATS 2025
Tumia Muundo Kama Zana ya Ushindi
Kuelewa muundo huu rasmi kutoka NECTA ni hatua ya kwanza na muhimu zaidi katika maandalizi yako. Inakuwezesha kujua wapi pa kuweka msisitizo, jinsi ya kugawanya muda wako wakati wa mtihani, na aina gani ya maswali ya kutarajia. Fanya mazoezi ya mitihani iliyopita (past papers) ukitumia muundo huu kama mwongozo, na utakuwa umejiweka katika nafasi nzuri zaidi ya kufaulu kwa kiwango cha juu.