Sifa za Kujiunga na Chuo cha DACICO Institute of Business and Management, Sumbawanga

Chuo cha DACICO Institute of Business and Management ni taasisi ya binafsi ya elimu ya ufundi iliyoko Sumbawanga, Mkoa wa Rukwa, Tanzania. Chuo hiki kimesajiliwa na Baraza la Taifa la Elimu ya Ufundi na Mafunzo ya Ufundi Stadi (NACTVET) chini ya namba ya usajili REG/BTP/087P na kinamilikiwa na wadau wa kibinafsi wanaolenga kukuza taaluma za Biashara, Usimamizi, na fani zinazohusiana. DACICO Institute kinatoa mafunzo katika ngazi za Cheti cha Msingi (Basic Technician Certificate) na Diploma (Ordinary Diploma) kwa msingi wa mtaala unaolida viwango vya NACTVET.

Chuo kinajitahidi kuwapa wanafunzi ujuzi wa kitaalamu na vitendo wa kufanikisha kazi katika sekta za umma na binafsi, hasa katika maeneo ya Biashara, Uhasibu, Usimamizi, na Ujasiriamali. Sumbawanga, mji wa kibiashara unaokua kwa kasi, hutoa mazingira yanayofaa kwa masomo, ikiwa na gharama za maisha nafuu ikilinganishwa na miji mikubwa kama Dar es Salaam au Arusha. Makala hii itaelezea sifa za kuingia, mchakato wa maombi, kozi zinazotolewa, changamoto, vidokezo vya kufanikisha masomo, na viungo vya tovuti zinazohusiana.

Sifa za Kuingia kwa Programu za DACICO Institute

DACICO Institute of Business and Management inatoa programu za Cheti cha Msingi na Diploma katika fani za Biashara na Usimamizi, zilizoidhinishwa na NACTVET. Sifa za kuingia zinazingatia viwango vya kitaifa vya elimu ya ufundi nchini Tanzania na zimeundwa kuhakikisha wanafunzi wana msingi wa kitaaluma unaohitajika. Hapa chini ni maelezo ya kina ya sifa za kuingia kwa kila ngazi, yakitegemea viwango vya NACTVET kwa vyuo vya Biashara.

1. Cheti cha Msingi (Basic Technician Certificate, NTA Level 4)

Muda wa Kozi: Mwaka 1
Programu Zinazotolewa (zinazowezekana kulingana na viwango vya NACTVET):
- Basic Technician Certificate in Business Administration
- Basic Technician Certificate in Accountancy
- Basic Technician Certificate in Procurement and Supply
Sifa za Kuingia:
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE): Angalau pass nne (D au zaidi) katika masomo yasiyo ya dini, ikiwa ni pamoja na Kiswahili na Kiingereza. Ufaulu katika Hesabu unapendekezwa kwa kozi za Uhasibu.
- Cheti cha VETA NVA Level III: Wanafunzi waliomaliza mafunzo ya ufundi stadi katika fani zinazohusiana na Biashara au Usimamizi wanaweza kuomba, pamoja na pass mbili katika CSEE.
- Afya: Mwombaji anapaswa kuwa na afya njema ya kimwili na kiakili, iliyothibitishwa na daktari aliyesajiliwa.
- Ujuzi wa Lugha: Ustadi wa Kiswahili na Kiingereza unahitajika, kwani mafunzo yanafanywa kwa lugha hizi.

2. Diploma (Ordinary Diploma, NTA Level 5–6)

Muda wa Kozi: Miaka 2 (NTA Level 5: Mwaka 1, NTA Level 6: Mwaka 2)
Programu Zinazotolewa (zinazowezekana kulingana na viwango vya NACTVET):
- Ordinary Diploma in Business Administration
- Ordinary Diploma in Accountancy
- Ordinary Diploma in Procurement and Supply
Sifa za Kuingia:
- Njia ya Moja kwa Moja (Direct Entry):
  - Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Sita (ACSEE): Angalau principal pass moja (D au zaidi) na subsidiary pass moja katika masomo yanayohusiana (k.m. Uchumi, Biashara, au Hisabati).
  - CSEE: Angalau pass nne (D au zaidi) katika masomo yasiyo ya dini, ikiwa ni pamoja na Kiswahili na Kiingereza.
- Njia ya Diploma (Equivalent Entry):
  - Cheti cha Msingi (NTA Level 4): Cheti cha Msingi katika Biashara, Uhasibu, au Ununuzi kutoka chuo kinachotambuliwa na NACTVET chenye GPA ya angalau 2.0.
  - CSEE: Angalau pass nne (D au zaidi) katika masomo yasiyo ya dini.
- Afya: Afya njema iliyothibitishwa na daktari.
- Ujuzi wa Lugha: Ustadi wa Kiswahili na Kiingereza.

Malengo ya Kozi:

Kuandaa wataalamu wa Biashara na Usimamizi waliobobea katika usimamizi wa Biashara, uhasibu, ununuzi, na ujasiriamali.
Kuwapa wanafunzi ujuzi wa vitendo wa kutumika katika Biashara ndogo, Biashara za kati, na Biashara za kimataifa.
Kuimarisha uadilifu na maadili ya kitaaluma kwa wataalamu wa Biashara.

Maelezo ya kina ya programu zinatarajiwa kupatikana kwenye tovuti ya chuo au ofisi ya udahili.

Mchakato wa Maombi

Maombi ya kujiunga na DACICO Institute yanafanywa mtandaoni kupitia tovuti ya NACTVET, moja kwa moja chuoni, au kupitia posta, kulingana na maelekezo ya NACTVET. Hatua za kufuata ni:

Chagua Njia ya Maombi:
- Mtandaoni: Tembelea tovuti ya NACTVET https://www.nactvet.go.tz na uingie kwenye mfumo wa Central Admission System (CAS) chini ya kiungo cha “Online Application”. Chagua DACICO Institute of Business and Management.
- Moja kwa Moja: Nenda chuoni Sumbawanga na uchukue fomu kutoka ofisi ya udahili.
- Posta: Wasiliana na chuo kupata fomu ya maombi.
Jaza Fomu:
- Taarifa Binafsi: Jina kamili, tarehe ya kuzaliwa, anwani, na maelezo ya mawasiliano.
- Taarifa za Kitaaluma: Matokeo ya CSEE, ACSEE, au vyeti vya Cheti cha Msingi.
Ambatisha Nyaraka (zote zimeskanwa kwa fomati ya PDF au JPEG):
- Nakala za vyeti vya CSEE na ACSEE (ikiwa zinahusika).
- Cheti cha Msingi (kwa waombaji wa Diploma).
- Cheti cha VETA NVA Level III (kwa waombaji wa Cheti, ikiwa inahusika).
- Cheti cha kuzaliwa.
- Picha ya pasipoti iliyopigwa ndani ya miezi 6 iliyopita.
- Cheti cha afya kilichothibitishwa na daktari.
- Nakala ya uthibitisho wa vyeti kutoka NECTA (kwa vyeti vya nje ya Tanzania).
Lipa Ada ya Maombi: Ada isiyorejeshwa ni TZS 10,000–30,000 (kulingana na viwango vya NACTVET), inayolipwa kupitia namba ya malipo (control number) inayotolewa na CAS au akaunti ya benki ya chuo. Ambatisha risiti ya malipo.
Tuma Maombi:
- Mtandaoni: Tuma kupitia CAS.
- Posta: Tuma kwa anwani: Principal, DACICO Institute of Business and Management, P.O. Box 123, Sumbawanga, Rukwa.
- Moja kwa Moja: Wasilisha chuoni.

Tahadhari:

Vyeti vya asili au nakala za mitihani na vyeti vya Cheti lazima viletewe wakati wa usajili.
Kuwasilisha vyeti vya bandia kutasababisha hatua za kisheria.
Jina la mwanafunzi litatumika kama lilivyo kwenye vyeti.

Dirisha la maombi kwa mwaka wa masomo 2025/2026 linafunguliwa Mei 15, 2025, na kufungwa Agosti 31, 2025, kulingana na kalenda ya NACTVET. Majina ya waliochaguliwa yatatangazwa wiki moja baada ya kila awamu ya udahili. Fuatilia ratiba kwenye: NACTVET Admissions.

Kuangalia Uchaguzi wa Wanafunzi

Baada ya mchakato wa uchaguzi, DACICO Institute itatangaza majina ya waliochaguliwa kupitia tovuti ya NACTVET https://www.nactvet.go.tz au picha za matangazo zilizobandikwa chuoni. Ili kuangalia hali ya maombi:

Tembelea tovuti ya NACTVET na ubofye kiungo cha “Selected Applicants” au “Admission Status”.
Ingia kwenye CAS kwa kutumia nambari yako ya maombi na nywila.
Tafuta orodha kwa jina lako au nambari ya maombi.
Waliochaguliwa watapokea barua ya udahili yenye maelezo ya usajili, ada, na tarehe ya kuanza masomo.

Orodha ya waliochaguliwa kwa mwaka wa masomo 2025/2026 inatarajiwa kutangazwa kuanzia Septemba 7, 2025.

Gharama za Masomo

Ada za masomo kwa DACICO Institute, kama chuo cha binafsi, zinatofautiana kulingana na programu:

Cheti cha Msingi (NTA Level 4): TZS 800,000–1,200,000 kwa mwaka.
Diploma (NTA Level 5–6): TZS 1,000,000–1,500,000 kwa mwaka.
Gharama za Ziada: Malazi, chakula, vitabu, na vifaa vya mafunzo. Chuo kinaweza kuwa na hosteli zinazogharimu TZS 400,000–700,000 kwa mwaka. Wanafunzi wanaokodisha nyumba karibu na Sumbawanga wanaweza kulipa TZS 100,000–250,000 kwa mwezi.
Msaada wa Fedha: Wanafunzi wanaweza kuomba mkopo kupitia Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB), ingawa fursa hizi ni za ushindani. Chuo hakitoi udhamini wa moja kwa moja, lakini wanafunzi wanaweza kuomba udhamini kutoka serikali za mitaa au wafadhili wa nje.

Maelezo ya ada yanapaswa kuthibitishwa kupitia ofisi ya chuo au tovuti ya NACTVET.

Changamoto za Kawaida

Gharama za Maisha: Ingawa Sumbawanga ni nafuu kuliko miji mikubwa, gharama za maisha zinaweza kuwa changamoto kwa wanafunzi wanaokodisha nyumba.
Ushindani wa Mikopo: Mikopo ya HESLB ni ya ushindani, na si wote wanaopata.
Upatikanaji wa Hosteli: Nafasi za hosteli zinaweza kuwa chache, na wanafunzi wengi wanalazimika kukodisha nyumba nje ya chuo.
Rasilimali za Kitaaluma: Maktaba na vifaa vya mafunzo vinaweza kuwa vichache ikilinganishwa na vyuo vilivyoko mijini.
Ujuzi wa Kiingereza: Wanafunzi wengi wanakabili changamoto ya Kiingereza, ambacho ni lugha ya mafunzo.

Vidokezo vya Kufanikisha Masomo katika DACICO Institute

Jitayarishe Kitaaluma: Soma masomo ya msingi kama Kiswahili, Kiingereza, Biashara, na Hisabati kabla ya kujiunga ili kuimarisha msingi wako.
Panga Bajeti: Panga gharama za masomo na maisha mapema. Omba mkopo wa HESLB mara dirisha linapofunguliwa.
Tumia Rasilimali za Chuo: Chuo kinaweza kuwa na maktaba na vifaa vya e-learning. Tumia rasilimali hizi kwa utafiti.
Jihusishe: Jiunge na vikundi vya wanafunzi na semina za Biashara zinazoandaliwa na chuo ili kujenga mtandao wa kitaaluma.
Jizoeze Kiingereza: Sekta ya Biashara inahitaji ustadi wa Kiingereza, hivyo jizoeze mapema.

Kozi Zilizotolewa na DACICO Institute

Kulingana na viwango vya NACTVET kwa vyuo vya Biashara, DACICO Institute inaweza kutoa programu zifuatazo:

Basic Technician Certificate in Business Administration
Basic Technician Certificate in Accountancy
Basic Technician Certificate in Procurement and Supply
Ordinary Diploma in Business Administration
Ordinary Diploma in Accountancy
Ordinary Diploma in Procurement and Supply

Masomo yanajumuisha Usimamizi wa Biashara, Uhasibu, Ununuzi na Ugavi, Ujasiriamali, na Uuzaji. Wahitimu wanaweza kufanya kazi kama wasimamizi wa Biashara ndogo, wahasibu, maafisa wa ununuzi, au kuendelea na masomo ya ngazi ya juu kama Shahada ya Biashara. Maelezo ya kozi yanapaswa kuthibitishwa kupitia chuo.

Mawasiliano na DACICO Institute

Kwa maswali zaidi, wasiliana na chuo:

Anwani: DACICO Institute of Business and Management, P.O. Box 123, Sumbawanga, Rukwa, Tanzania.
Simu: Nambari za simu zinapaswa kuthibitishwa kupitia ofisi ya chuo au NACTVET.
Barua Pepe: Barua pepe rasmi inapaswa kupatikana kupitia chuo.
Tovuti: Kwa sasa, tovuti ya chuo haijapatikana, lakini tembelea tovuti ya NACTVET https://www.nactvet.go.tz kwa maelezo ya udahili.

Chuo cha DACICO Institute of Business and Management – Sumbawanga ni chuo cha binafsi kinachotoa mafunzo bora ya Biashara na Usimamizi, ikiwa na lengo la kuwapa wanafunzi ujuzi wa kitaaluma na vitendo wa kufanikisha kazi katika sekta ya Biashara inayokua Tanzania. Kwa kufuata sifa za kuingia, kuwasilisha maombi kupitia mfumo wa CAS wa NACTVET au moja kwa moja chuoni, na kujituma katika masomo, unaweza kufanikisha ndoto zako za kuwa mtaalamu wa Biashara. Tumia rasilimali zinazopatikana kwenye tovuti ya NACTVET, na uwasiliane na ofisi ya udahili ya chuo kwa msaada zaidi. DACICO Institute iko tayari kukupa ujuzi unaohitajika katika mazingira ya kirafiki ya Sumbawanga!