Sifa za Kujiunga na Chuo cha Kizumbi Institute of Cooperative and Business Education (KICoB)

Sifa za Kujiunga na Chuo cha Kizumbi Institute of Cooperative and Business Education (KICoB)

Chuo cha Kizumbi Institute of Cooperative and Business Education (KICoB) ni moja ya taasisi mbili za Chuo Kikuu cha Ushirika Moshi (Moshi Co-operative University – MoCU), kilichopo katika Mji wa Shinyanga, Tanzania, takriban kilomita sita kutoka katikati ya jiji kando ya barabara ya Tabora-Mwanza. KICoB ilianzishwa rasmi mwaka 2021 baada ya kuinuliwa hadhi kutoka Kituo cha Kufundishia cha Kizumbi (Kizumbi Teaching Centre) na Tume ya Vyuo Vikuu Tanzania (TCU).

Taasisi hii inasimamiwa chini ya Ofisi ya Makamu Mkuu wa Chuo (Vice Chancellor) wa MoCU na inalenga kutoa mafunzo, utafiti, na huduma za ushauri katika nyanja za ushirika, usimamizi wa Biashara, na maendeleo ya ujasiriamali. KICoB inatoa programu za cheti (Certificate) na diploma zinazolenga kuandaa wataalamu wa sekta ya ushirika na Biashara, ikiwa na ushirikiano wa karibu na kampasi ya MoCU mjini Moshi. Makala hii itaelezea sifa za kuingia, mchakato wa maombi, changamoto, na vidokezo vya kufanikisha masomo katika KICoB, pamoja na viungo vya tovuti rasmi.

Sifa za Kuingia kwa Programu za KICoB

KICoB inatoa programu za cheti na diploma katika nyanja za ushirika na Biashara, zikifuata viwango vya Baraza la Taifa la Elimu ya Ufundi na Mafunzo ya Amali (NACTVET) na TCU. Hadi Mei 25, 2025, programu zinazotolewa ni:

Cheti (Certificate):
- Certificate in Management and Accounting (CMA).
- Certificate in Microfinance Management (CMF).
- Certificate in Enterprise Development (CED).
Diploma:
- Diploma in Co-operative Management and Accounting (DCMA).
- Diploma in Microfinance Management (DMFM).

Sifa za kuingia zinatofautiana kulingana na ngazi ya masomo. Hapa chini ni maelezo ya kina ya sifa za kuingia, kulingana na vyanzo vya umma.

1. Programu za Cheti (Certificate Programmes)

Sifa za kuingia kwa programu za cheti ni:

Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE): Mwombaji anahitaji kuwa na angalau pass nne (D au zaidi) katika masomo yasiyo ya dini. Masomo ya Hisabati za Msingi na Kiingereza yanapewa kipaumbele, kwani yanahusiana na maudhui ya kozi kama uhasibu na usimamizi wa Biashara.
Uzoefu wa Kazi: Uzoefu wa kazi katika sekta ya ushirika, Biashara, au ujasiriamali unaweza kuwa faida ya ziada, lakini si lazima.
Sifa Ziada: Wanafunzi waliomaliza mafunzo ya ufundi (VETA) katika nyanja zinazohusiana na Biashara au uhasibu wanaweza kukubaliwa, mradi wana vyeti vinavyotambuliwa na NACTVET.

Muda wa programu za cheti ni mwaka 1 kwa msingi wa wakati wote.

2. Programu za Diploma

Sifa za kuingia kwa programu za diploma ni:

Direct Entry:
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Nne (CSEE): Angalau pass nne (D au zaidi) katika masomo yasiyo ya dini, ikiwa ni pamoja na Hisabati za Msingi na Kiingereza.
- Cheti cha Mtihani wa Kidato cha Sita (ACSEE): Angalau principal pass moja na subsidiary katika masomo yanayohusiana na Biashara (k.m. Uchumi, Biashara, au Hisabati) yenye jumla ya pointi 4.5 au zaidi (A=5, B=4, C=3, D=2, E=1, S=0.5).
Equivalent Entry:
- Cheti cha Msingi (Certificate): Cheti katika fani zinazohusiana (k.m. Management and Accounting, Microfinance Management, au Enterprise Development) chenye wastani wa B au GPA ya angalau 3.0, kilichoidhinishwa na NACTVET.
- CSEE: Angalau pass nne (D au zaidi) katika masomo yasiyo ya dini, ikiwa ni pamoja na Hisabati za Msingi na Kiingereza.
Uzoefu wa Kazi: Uzoefu wa kazi wa angalau miaka 2 katika sekta ya ushirika au Biashara unaweza kuwa faida ya ziada.

Muda wa programu za diploma ni miaka 2 kwa msingi wa wakati wote.

3. Wanafunzi wa Kimataifa

Wanafunzi wa kimataifa wanahitaji kuthibitisha vyeti vyao kupitia TCU au NECTA.
O-Level Equivalent: Angalau pass nne katika masomo yanayolingana na CSEE, ikiwa ni pamoja na Hisabati na Kiingereza.
A-Level Equivalent: Angalau principal pass moja na subsidiary katika masomo ya Biashara.
IELTS (angalau 6.0) au TOEFL (angalau 80) inahitajika ikiwa lugha ya kwanza sio Kiingereza.

Maelezo ya kina ya programu yanapatikana kwenye: MoCU Programmes.

Mchakato wa Maombi

Maombi ya kujiunga na KICoB yanafanywa mtandaoni kupitia mfumo wa maombi wa MoCU (Online Application System – OAS), unaosimamiwa na NACTVET kwa programu za cheti na diploma. Hatua za kufuata ni:

Tembelea Tovuti Rasmi: Ingia kwenye https://www.mocu.ac.tz/ au https://olas.mocu.ac.tz/ na ubofye kiungo cha “Online Application”.
Unda Akaunti: Jisajili kwa kutumia barua pepe na nenosiri salama. Thibitisha akaunti yako kupitia barua pepe iliyotumwa.
Ingia kwenye Mfumo: Tumia jina la mtumiaji na nenosiri kuingia.
Chagua Programu: Chagua programu unayotaka (k.m. CMA, DCMA) na chagua kampasi ya KICoB – Shinyanga.
Jaza Taarifa:
- Taarifa Binafsi: Jina kamili, tarehe ya kuzaliwa, anwani, na maelezo ya mawasiliano.
- Taarifa za Kitaaluma: Matokeo ya CSEE, ACSEE, au cheti cha msingi (kwa equivalent entry).
Ambatisha Nyaraka (zote zimeskanwa kwa fomati ya PDF au JPEG):
- Nakala za vyeti vya CSEE na ACSEE (au vyeti vya kimataifa).
- Cheti cha kuzaliwa.
- Picha ya pasipoti iliyopigwa ndani ya miezi 6 iliyopita.
- Ripoti ya uchunguzi wa afya kutoka hospitali inayotambuliwa.
- Vyeti vya cheti cha msingi na transcript (kwa equivalent entry).
- Vyeti vya IELTS/TOEFL kwa wanafunzi wa kimataifa.
- Nakala ya uthibitisho wa vyeti kutoka TCU au NECTA (kwa vyeti vya nje ya Tanzania).
Lipa Ada ya Maombi: Ada isiyorejeshwa ni TZS 10,000 kwa wananchi wa Tanzania na USD 10 kwa wanafunzi wa kimataifa, inayolipwa kupitia benki au Mobile Money (k.m. M-Pesa, Tigo Pesa, Airtel Money). Maelezo ya malipo yanapatikana kwenye tovuti. Ambatisha risiti ya malipo.
Tuma Maombi: Angalia maombi yako kwa makini kabla ya kutuma.

Tahadhari:

Vyeti vya asili au nakala za mitihani za Kidato cha Nne, Kidato cha Sita, au cheti lazima viletewe wakati wa usajili. Nakala za photocopy, matokeo ya mtandao, faksi, au hati za kiapo hazikubaliki.
Jina la mwanafunzi litatumika kama lilivyo kwenye vyeti. Mabadiliko ya majina hayataruhusiwa isipokuwa kwa kufuata sheria za MoCU.
Kuwasilisha vyeti vya bandia au maelezo ya uongo kutasababisha hatua za kisheria.

Dirisha la maombi kwa mwaka wa masomo 2025/2026 linafunguliwa Mei 15, 2025, na kufungwa Agosti 5, 2025, kulingana na kalenda ya NACTVET. Majina ya waliochaguliwa yatatangazwa wiki moja baada ya kila awamu ya udahili, na uthibitisho wa udahili unapaswa kufanyika ndani ya siku 7. Fuatilia ratiba kwenye: MoCU Admissions.

Kuangalia Uchaguzi wa Wanafunzi

Baada ya mchakato wa uchaguzi, KICoB itatangaza majina ya waliochaguliwa kupitia tovuti rasmi ya MoCU au barua pepe. Ili kuangalia hali ya maombi:

Ingia kwenye akaunti yako kwenye https://olas.mocu.ac.tz/ kupitia kiungo cha “Application Status”.
Tafuta sehemu ya “Selected Applicants”.
Waliochaguliwa watapokea barua ya udahili yenye maelezo ya usajili na ada.
Ikiwa una udahili wa zaidi ya chuo kimoja (multiple admissions), tumia nambari ya kipekee (special code) iliyotumwa na NACTVET kuthibitisha chaguo lako ndani ya siku 7.

Orodha ya waliochaguliwa kwa mwaka wa masomo 2025/2026 inatarajiwa kutangazwa kuanzia Agosti 22, 2025, kulingana na kalenda ya NACTVET. Angalia hapa: MoCU Selected Applicants.

Gharama za Masomo

Ada za masomo kwa KICoB zinatofautiana kulingana na programu na uraia:

Wanafunzi wa Ndani (Tanzania):
- Cheti: TZS 800,000–1,000,000 kwa mwaka.
- Diploma: TZS 1,000,000–1,200,000 kwa mwaka.
Wanafunzi wa Kimataifa:
- Cheti: USD 600–800 kwa mwaka.
- Diploma: USD 800–1,000 kwa mwaka.
Gharama za Ziada: Malazi, chakula, vitabu, na bima ya afya. KICoB haina hosteli za ndani; wanafunzi wengi hukodisha nyumba karibu na kampasi huko Shinyanga, ambazo zinaweza kugharimu TZS 100,000–200,000 kwa mwezi.
Msaada wa Fedha: Wanafunzi wanaweza kupata mkopo kupitia Bodi ya Mikopo ya Wanafunzi wa Elimu ya Juu (HESLB). KICoB pia inaweza kutoa udhamini mdogo kwa wanafunzi bora kupitia MoCU.

Maelezo ya ada yanapatikana kwenye: MoCU Fee Structure.

Changamoto za Kawaida

Viwango vya Kuingia: Sifa za kuingia zinahitaji pass za Hisabati na Kiingereza, ambazo zinaweza kuwa changamoto kwa baadhi ya waombaji.
Ushindani: Programu za KICoB zina ushindani kwa sababu ya umaarufu wa MoCU katika mafunzo ya ushirika na Biashara.
Gharama za Maisha: Shinyanga ina gharama za maisha za wastani, lakini malazi ya nje ya kampasi yanaweza kuathiri bajeti ya wanafunzi.
Upatikanaji wa Rasilimali: Ingawa KICoB ina miundombinu ya msingi, upatikanaji wa vifaa vya kisasa vya mafunzo unaweza kuwa mdogo ikilinganishwa na kampasi ya MoCU Moshi.
Uhamiaji wa Miji: Wanafunzi kutoka maeneo ya mbali wanaweza kukumbana na changamoto za kuzoea mazingira ya Shinyanga.

Vidokezo vya Kufanikisha Masomo katika KICoB

Jitayarishe Kitaaluma: Soma kwa bidii masomo ya Hisabati, Kiingereza, na Biashara kabla ya kujiunga, kwani ni msingi wa programu za KICoB.
Tumia Rasilimali za Chuo: KICoB inashirikiana na kampasi ya MoCU Moshi kwa rasilimali za mafunzo kama maktaba na maelezo ya kozi. Tumia rasilimali hizi kwa utafiti.
Jihusishe: Jiunge na klabu za wanafunzi au semina za ushirika na Biashara zinazoandaliwa na KICoB au MoCU ili kujenga mtandao wa kitaaluma.
Panga Bajeti: Panga mapema gharama za masomo na maisha, hasiwa ikiha unakaa nje ya kampasi. Tafuta fursa za mkopo wa HESLB ikiwa unastahili.
Zingatia Kanuni za Chuo: KICoB ina kanuni za maadili zinazolenga kujenga wataalamu wenye nidhamu. Kufuata kanuni hizi kutakusaidia kujumuika vizuri.

Kozi Zilizotolewa na KICoB

Programu za Cheti:
- Certificate in Management and Accounting (CMA).
- Certificate in Microfinance Management (CMF).
- Certificate in Enterprise Development (CED).
Programu za Diploma:
- Diploma in Co-operative Management and Accounting (DCMA).
- Diploma in Microfinance Management (DMFM).

Orodha kamili ya kozi inapatikana kwenye: MoCU Programmes.

Mawasiliano na KICoB

Kwa maswali zaidi, wasiliana na KICoB kupitia:

Barua pepe: [kicob@mocu.ac.tz](mailto:kicob@mocu.ac.tz
Simu: +255 28 298 1961
Anwani: Kizumbi Institute of Cooperative and Business Education, P.O. Box 600, Shinyanga, Tanzania
Tovuti Rasmi: www.mocu.ac.tz (angalia sehemu ya KICoB)
Application Portal: https://olas.mocu.ac.tz/

Chuo cha Kizumbi Institute of Cooperative and Business Education (KICoB) ni taasisi ya elimu ya juu inayotoa mafunzo ya vitendo katika nyanja za ushirika na usimamizi wa Biashara, ikiwa chini ya usimamizi wa Chuo Kikuu cha Ushirika Moshi. Kupitia programu zake za cheti na diploma, KICoB inawaandaa wanafunzi kwa soko la ajira la kitaifa na kimataifa kama wataalamu wa ushirika, uhasibu, na ujasiriamali. Kwa kufuata sifa za kuingia, kuwasilisha maombi kwa wakati, na kujituma katika masomo, unaweza kufanikisha ndoto zako za elimu kupitia KICoB. Tumia rasilimali zinazopatikana kwenye tovuti ya MoCU na uwasiliane na ofisi ya udahili kwa msaada wa ziada.

MAKALA ZINGINE;