TRA Leseni ya Udereva Tanzania

TRA Leseni ya Udereva Tanzania

Leseni ya udereva ni hati rasmi inayomruhusu mtu kuendesha gari barabarani kisheria. Tanzania, mchakato wa kupata leseni ya udereva unasimamiwa na Mamlaka ya Usafiri wa Barabara (LATRA) na Jeshi la Polisi Kitengo cha Usalama Barabarani, kwa kushirikiana na Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA). Wakati Jeshi la Polisi na Taasisi za Mafunzo ya Udereva zinahusika moja kwa moja kwenye mitihani na mafunzo, TRA imepewa jukumu la kisheria la kutoa leseni hizo na kukusanya ada na kodi zinazohusiana.

Aina za Leseni za Udereva

Kulingana na sheria za barabarani Tanzania, leseni za udereva zinagawanywa katika madaraja yafuatayo:

• Daraja A – Pikipiki na mitambo midogo yenye magurudumu mawili/mitatu.
• Daraja B – Magari madogo ya abiria na mizigo (private cars).
• Daraja C – Magari makubwa ya mizigo (lorries, trucks).
• Daraja D – Mabasi ya abiria.
• Daraja E – Malori ya trela (trailers, articulated vehicles).
• Daraja F & G – Mitambo maalum (construction machinery, tractors).

Masharti ya Kuomba Leseni

Ili kupata leseni ya udereva kutoka TRA, muombaji anatakiwa kuwa na:

1. Umri:

   • Angalau miaka 18 kwa magari madogo na pikipiki.

   • Miaka 21 au zaidi kwa mabasi na magari makubwa.

2. Kitambulisho cha Taifa (NIDA) au hati halali ya kusafiria.
3. Vyeti vya afya vinavyoonyesha uwezo wa kuona na kusikia.
4. Kuhitimu mafunzo ya udereva katika shule iliyosajiliwa.
5. Kupita mitihani ya nadharia na vitendo inayoendeshwa na Polisi Usalama Barabarani.

Mchakato wa Kupata Leseni Kupitia TRA

Hatua ya 1: Kupata Leseni ya Muda (Provisional License)

• Muombaji hujaza fomu kupitia ofisi za TRA au mfumo wao wa mtandaoni.
• Hii humruhusu kujifunza udereva chini ya mwalimu au dereva mwenye leseni halali.

Hatua ya 2: Mafunzo ya Udereva

• Muombaji huhudhuria mafunzo kwenye shule ya udereva iliyoidhinishwa.
• Hapa hujifunza kanuni za barabarani, alama, na mafunzo ya vitendo.

Hatua ya 3: Mitihani ya Polisi Usalama Barabarani

• Mtihani wa nadharia (sheria, alama, usalama barabarani).
• Mtihani wa vitendo (kuendesha gari barabarani na maegesho).

Hatua ya 4: Malipo ya Ada kwa TRA

• Baada ya kufaulu mitihani, TRA hukusanya ada kwa mujibu wa daraja la leseni.
• Malipo hufanyika kupitia GePG (Government e-Payment Gateway) kwa simu au benki.

Hatua ya 5: Kuchapishwa na Kukabidhiwa Leseni

• TRA huchapisha leseni ya udereva yenye picha, jina, namba ya kitambulisho na daraja.
• Leseni hukabidhiwa kwa mhusika kupitia ofisi za TRA au polisi usalama barabarani.

Ada za Leseni ya Udereva (Kiwango cha Kawaida)

Kwa mujibu wa tarifa za TRA (2024):

• Leseni mpya: TZS 40,000 – 70,000 kulingana na daraja.
• Upyaishaji (renewal): TZS 30,000 – 40,000 kwa mwaka.
• Leseni ya muda (Provisional): Takribani TZS 20,000.

Ada zinaweza kubadilika kulingana na kanuni mpya za serikali.

Faida za Mfumo wa TRA

1. Uwazi na udhibiti wa mapato – Ada zote hukusanywa moja kwa moja na TRA kupitia GePG.
2. Usalama wa taarifa – Leseni sasa zina alama za usalama (security features) kupunguza bandia.
3. Urahisi wa upyaishaji – Mtu anaweza kufanya malipo ya renewal kwa njia ya simu (mobile money).
4. Kukubalika kisheria – Leseni inayotolewa na TRA inatambulika rasmi ndani na nje ya nchi (kwa mikataba ya kikanda).

Changamoto Zilizopo

• Rushwa na ulaghai katika baadhi ya vituo vya mitihani ya udereva.
• Uelewa mdogo wa taratibu online hasa kwa maeneo ya vijijini.
• Uchache wa shule za udereva zilizoidhinishwa, hali inayoongeza gharama.

TRA Leseni ya Udereva ni nyenzo muhimu kwa kila dereva nchini Tanzania. Mchakato wa maombi umeboreshwa ili kuongeza uwazi na usalama, huku TRA ikihakikisha ukusanyaji wa ada na utoaji wa hati halali. Ingawa changamoto zipo, mfumo huu unaendelea kusaidia kupunguza urasimu, kuongeza mapato ya serikali, na kuboresha usalama barabarani.